Op donderdag 4 oktober organiseerden de Actief Linkse Studenten in Leuven hun openingsmeeting. De titel van deze meeting was “Is een alternatief op kapitalisme mogelijk/nodig?”. Het is dan ook meteen duidelijk dat we met deze meeting vooral studenten wilden aantrekken die het kapitalisme in vraag durven stellen. Er waren 19 mensen aanwezig waarvan 12 die nooit eerder op een activiteit van ALS waren.
Waarom kapitalisme niet werkt
In de inleiding werd er in de eerste plaats ingegaan wat het kapitalisme eigenlijk is. De essentie is dat de productiemiddelen in handen zijn van een kleine bovenlaag, de kapitalisten, en dat de overgrote meerderheid van de bevolking zijn arbeid verkoopt aan deze kapitalisten. Deze laatste groep noemt men dan ook de arbeiders. De rol van de kapitalisten bestaat enkel uit het bezit van de productiemiddelen (machines, fabrieken, transportmiddelen) te hebben. Zij creëren dus geen meerwaarde, die ontstaat pas door de arbeid die de arbeider levert, en die zo grondstoffen tot afgewerkte producten maakt. De kapitalisten betalen deze door de arbeider gecreëerde meerwaarde echter niet volledig uit. Ze pikken een deel van deze meerwaarde in, onder de vorm van winsten. Dit is niet alleen uitbuiting of diefstal te noemen, het zorgt ook voor enkele fundamentele problemen in de kapitalistische economie.
De kapitalisten zorgen er op deze wijze voor dat de arbeidersklasse niet voldoende geld heeft om alle geproduceerde producten op te kopen, en de kapitalisten gaan deze overschotten natuurlijk ook niet opkopen (zij kunnen misschien wel 2 of 3 auto’s hebben maar gaan er ook geen honderden per dag kopen). Hierdoor ontstaat er een crisis van overproductie, die er voor zorgt dat er bedrijven sluiten, er nog minder mensen een vast loon hebben en er dus nog minder gekochte kan worden, en zo komen we in een negatieve spiraal terecht.
Dit probleem kan enkel overwonnen worden indien de kapitalisten niet langer een deel van de meerwaarde zouden afromen, en daar zit net het probleem; kapitalisten investeren natuurlijk alleen maar om winst te maken. Het kapitalisme kan dan ook niet anders dan tot crisis leiden.
Democratisch socialisme
Er werd natuurlijk ook ingegaan op het alternatief dat we met de ALS bieden op het kapitalisme. Dit is democratisch socialisme, een maatschappij waarin de productiemiddelen niet langer in het bezit van enkelingen zijn maar in die van de gemeenschap in het algemeen. Met andere woorden de productiemiddelen zijn genationaliseerd. Op deze manier komt de volledige meerwaarde in handen van de arbeidersklasse. Verder zal dit ook tot het gevolg hebben dat de bevolking zelf kan beslissen wat en hoe er geproduceerd wordt, zonder zich enkel te moeten fixeren op de winsten van de aandeelhouders. Op deze manier komt er ruimte om rekening te houden met het milieu, arbeidsvoorwaarden,…
Opvallend was het hoge niveau van de discussie die volgde op de inleiding. Iedereen was er van overtuigd dat een alternatief op het kapitalisme nodig is en de discussie ging dan ook vooral over welk alternatief nodig is en hoe we dat moeten realiseren. De belangrijkste kwestie was dan ook hoe we ervoor kunnen zorgen dat we niet vervallen in stalinisme of maoïsme, en hoe we zo’n socialistische maatschappij kunnen bereiken. Weinigen hadden er moeite mee om te aanvaarden dat men een socialistische maatschappij niet kan bereiken door langzame hervormingen maar dat er een revolutie nodig zal zijn om definitief komaf te kunnen maken met het kapitalisme.
Deze meeting werd afgesloten met een oproep om mee te werken aan de campagnes van ALS het komende semester, waarin het recht op onderwijs en de ecologisch problemen van vandaag centraal zullen staan. Tenslotte werd opgeroepen aan diegenen die bereid waren mee te bouwen aan deze campagnes om hun gegevens op te geven, iets wat 9 mensen dan ook deden.
Een alternatief op het kapitalisme is mogelijk/nodig!
Waarom? Omdat het kapitalisme verantwoordelijk is voor:
- Armoede. Nooit was de kloof tussen rijk en arm zo groot als vandaag. De 0,01% rijksten ter wereld hebben 24% van alle rijkdom, terwijl de helft van de wereldbevolking moet overleven met minder dan 1,5 euro per dag. Elke dag sterven 30.000 kinderen van honger. En de kloof blijft groeien: de voorbije 20 jaar verloren de armste 5% ter wereld 25% van hun reëel inkomen. Ook in België neemt de armoede toe: vandaag leeft 15% van de Belgen in armoede. Arbeidsvoorwaarden verslechterden terwijl de koopkracht daalde: een rechtstreeks gevolg van de neoliberale winstlogica.
- Vermarkting van het onderwijs. Ook het onderwijs wordt bedreigd door de dominante winstlogica. Onderwijs wordt niet meer gezien als een recht, waarbij een algemene en kritische vorming wordt aangeboden, afgestemd op de noden van jongeren en personeel. In tegendeel, onderwijs wordt meer en meer een marktproduct, afgestemd op het bedrijfsleven. Sinds vorig jaar betalen niet-EHOR (Europese Hoger Onderwijs Ruimte) studenten 5000€ inschrijvingsgeld aan de KULeuven. Het inschrijvingsgeld van de hervormde lerarenopleiding bedraagt voortaan de volle pot (533,10€). En dat zijn nog maar de eerste stappen. In haar rapport over België dringt de OESO aan op een forse verhoging van alle inschrijvingsgelden. Dat ligt volledig in de lijn van de “Bologna-akkoorden”, die het hoger onderwijs voor velen ontoegankelijk zullen maken. Toch komt geen enkele gevestigde partij daartegen in verzet. Alle traditionele partijen hebben een neoliberale agenda – inclusief de “socialistische” minister van onderwijs Vandenbroucke.
- De groei van extreemrechts. De traditionele partijen hebben gedurende jaren een neoliberale politiek gevoerd, met alle sociale problemen van dien. Op die mesthoop is extreemrechts als een schimmel kunnen groeien. Extreemrechts profiteert van de zoektocht naar een alternatief bij veel kiezers, op basis van populisme en het inspelen op racistische vooroordelen. Bij gebrek aan een (zichtbaar) alternatief zullen ze blijven groeien.
- (Jongeren)werkloosheid. Voor veel jongeren ziet de toekomst er niet al te rooskleurig uit. Het wordt steeds moeilijker om een degelijke job te vinden. Voor de “verliezers” wacht in het beste geval een uitkering waar je nauwelijks mee rond kan komen. Als je al aan een job raakt, gaat het vaak om een interimjob of een tijdelijk contract dat geen enkele zekerheid biedt. Een vaste job met een degelijk loon wordt steeds zeldzamer. Ook in hun dagelijkse omgeving merken jongeren de effecten van het neoliberalisme. Zo wordt er bespaard op ontmoetingsplaatsen en ontspanning: onderfinanciering van jeugdhuizen, te weinig goedkope fuifzalen en openbare sportvoorzieningen, dure festivals,…
- Oorlog Zoals we vijf jaar geleden al stelden en ondertussen algemeen erkend wordt, was de directe aanleiding voor de oorlog (en bezetting) in Irak de aanwezigheid van olie. Deze oorlog van het VS-imperialisme wordt afgekeurd door de meerderheid van de wereldbevolking. In de VS blijft de steun voor Bush dalen. Elke maand komen meer dan 4.000 Irakezen om bij sectair geweld en aanslagen. De interne tegenstellingen zijn versterkt door de oorlog, wat tot een escalatie van geweld en burgeroorlog leidt. Daartegenover zal ééngemaakt verzet nodig zijn, over de religieuze grenzen heen.
- Milieurampen. Zelfs ons milieu wordt opgeofferd aan de winsthonger. Denk maar aan de ramp met de olietanker Erika in 1999. Toen kwam zo’n 15.000 ton ruwe olie voor de Franse kust terecht. Het oliebedrijf Total zal nu wellicht een half miljard euro aan schadevergoedingen moeten betalen, maar het bedrijf maakte in 2006 alleen al 12,5 miljard euro winst. Zo veel winst kon enkel gemaakt worden door te besparen op de veiligheid en het milieu. Van de Erika was geweten dat het een onveilig schip was, maar het was goedkoper.
Welk alternatief op het kapitalisme?
Tegenover steeds inhaligere kapitalisten moeten we ons organiseren en verenigen, collectief onze rechten en verworvenheden verdedigen, en samen opkomen voor een betere en rechtvaardigere wereld. ALS wil vechten voor een ander systeem: een socialistische samenleving, die kan voorzien in de behoeften van iedereen, o.a. door multinationals onder democratische controle te brengen en tot publiek eigendom te maken. Met de techniek en kennis die vandaag aanwezig is en met een democratisch opgesteld productieplan, kan het socialisme een eind maken aan elke vorm van armoede, racisme, uitbuiting en onderdrukking.