ROSA betoogt op 8 maart. Foto: Jean-Marie
Er heerst een gevoel van onbehagen onder jongeren. Dat is geen toeval: een systeem in crisis weegt ook door op hoe mensen, en zeker jongeren, tegen alles aankijken. De prestatiedruk is torenhoog en er is onzekerheid: een gevoel dat we niet kunnen zijn wie we zijn. Wat kunnen we daartegen doen? We moeten ons samen organiseren en strijden voor onze toekomst!
Artikel door Mai, een scholier uit Gent
Wij zijn geen machines!
Een groot deel van het leven van jongeren speelt zich op school af. Daar worden we klaargestoomd voor een arbeidsmarkt waar flexibiliteit en hoge werkdruk de norm zijn. Dit straalt ook op de scholen af: de prestatiedruk is heel groot, alles moet steeds sneller. Tegelijk worden we op school geconfronteerd met de gevolgen van jarenlang besparen: er zijn altijd te weinig middelen, grotere klassen, minder personeel, … Als jongeren in de problemen komen, moeilijkheden ervaren bij het verwerken van leerstof, krijgen ze vaak te horen dat het hun eigen schuld is. Die neoliberale individualisering van problemen is ook op school sterk aanwezig.
Het is niet verwonderlijk dat jongeren naar manieren zoeken om zich af te zetten van de eenheidsworst en de prestatiedruk op school. De schoolmoeheid neemt toe. Cijfers uit 2013 zijn veelzeggend: het aantal leerlingen in beroepsonderwijs dat wel eens spijbelt, is gestegen tot 29%. In Antwerpen verlaat 28% van de leerlingen de school zonder een diploma. 34.500 scholieren zeggen wekelijks gepest te worden. Kortom: jongeren voelen zich niet goed in hun vel.
En de jongeren zijn niet alleen. Ook het onderwijspersoneel heeft het lastig. Bijna de helft van de leerkrachten stopt in de eerste vijf jaar dat ze voor de klas staan. Eén op de drie leerkrachten klaagt over emotionele belasting en 16% zegt dat de werkdruk acuut problematisch is. Dat heeft gevolgen voor de leerlingen: de relatie leerkracht-leerling is namelijk erg belangrijk voor de motivatie. Stress voor de klas leidt ook tot stress in de klas. Een gebrek aan middelen en personeel maakt het onmogelijk om kwetsbare jongeren die een andere taal spreken of van een sociaaleconomisch moeilijke achtergrond komen vooruit te trekken op school. Het onderwijs in België bevestigt ongelijkheid.
Onbetaalbare ontspanning
Buiten de schoolmuren is de druk op jongeren eveneens groot. Wie mee wil zijn, moet een hoog prijskaartje betalen. Uitgaan, een festival meepikken, ontspanning of gewoon nog maar verplaatsing met het openbaar vervoer kost allemaal veel. De tijd dat er nog veel plaatsen waren om samen te komen en goedkoop uit te gaan, is voorbij. Jeugdhuizen waar goedkoop iets kan gedronken worden, passen niet in de marktlogica. Hierdoor zijn we steeds meer aangewezen op dure uitgaansplaatsen waar je zelfs moet betalen om naar het toilet te gaan. De vermarkting dringt steeds dieper door in ons leven!
De commerciële druk is erg groot. De reclame-industrie wil ons voorschrijven hoe we er moeten uitzien en wat we moeten kopen om erbij te horen. We krijgen ingelepeld dat wat ons gelukkig maakt gekocht moet worden, alsof eigenwaarde te koop is. Van jongs af aan zijn er de stereotyperingen die eigen zijn aan het kapitalisme: meisjes spelen met poppen en bereiden zich best voor op de keuken. Die stereotypen zijn big business. De gevolgen zijn verregaand: een Britse studie gaf aan dat vijf op de zes meisjes van zes jaar zichzelf te dik vinden!
Genoeg is genoeg!
Veel jongeren willen de stereotypen niet aanvaarden, hebben een hekel aan seksisme en willen breken met de prestatiedruk. Maar wat kunnen we dan doen? Een chronisch gebrek aan middelen voor individuele begeleiding en ontspanning maakt dat jongeren zich ongehoord en zelf geïsoleerd voelen. Het doet hen vragen stellen rond identiteit. Maar we moeten verder gaan.
De problemen waarop we botsen, zijn niet onze schuld. Ze zijn het resultaat van hoe dit systeem, het kapitalisme, in elkaar zit. Voor belastingcadeaus aan grote bedrijven zijn er altijd middelen, maar voor onderwijs, jongerencentra of niet-commerciële recreatie niet. Het kapitalisme is een hindernis voor onze zelfontplooiing.
Jongeren die nu opgroeien hebben nooit iets anders dan crisis en besparingen gekend. Dat zorgt voor ‘normalisering’ maar ook tot het besef dat we moeten strijden als we meer middelen willen afdwingen. Alleen kunnen we tonen dat we niet goed in ons vel zitten, maar om tot verandering te komen moeten we ons organiseren.
Dat is mogelijk. Op mijn school hebben we het voorbije jaar een actiecomité van ROSA opgezet. We hebben de leerlingen geïnformeerd en warm gemaakt om mee in actie te komen. We hebben acties opgezet om seksisme bespreekbaar te maken en doorheen de campagne hebben we eisen geformuleerd: stappen om tot verandering te komen. Deze botsen op de budgettaire beperkingen: er zijn te weinig middelen. Maar ondertussen hebben we van de strijd tegen seksisme wel een thema gemaakt op school.
Jongeren hebben een rol te spelen in het opeisen van ons deel van de koek. De besparingen moeten stoppen, zowel op school als in onze ontspanning. Jongeren kunnen bijdragen aan algemene strijd van de werkenden. Toen de huidige rechtse regering in 2014 aantrad, werd massaal geprotesteerd. In Gent hebben jongeren dat versterkt door zich te organiseren in verzet tegen de verhoging van het inschrijvingsgeld. Honderden scholieren zijn toen op initiatief van de Actief Linkse Studenten en Scholieren (ALS) op straat gekomen en hebben actiecomités opgezet. Het toont wat we kunnen doen.
Wereldwijd stonden jongeren de afgelopen jaren vooraan in protestbewegingen. In Ierland speelden jongeren een enorme rol in de strijd om abortus uit het strafwetboek te halen. In Spanje vonden verschillende scholieren- en studentenstakingen plaats tegen hervormingen in het onderwijs en tegen seksisme. Naar aanleiding van een zoveelste dodelijke schietpartij in een middelbare school, ontwikkelde zich in de Verenigde Staten een scholierenrevolte tegen de wapenlobby. Een jaar eerder genereerde de actieve campagne rond Bernie Sanders een groot enthousiasme en zagen we zeker onder jongeren een hernieuwde openheid voor socialistische ideeën. Ook in België is er een zoektocht naar alternatieven. Wij willen de discussie daarover aangaan. Moralistische of individuele antwoorden volstaan niet, er is collectieve strijd voor een andere samenleving nodig. Doe mee met de campagne ROSA en de Actief Linkse Studenten & Scholieren om samen voor onze toekomst op te komen!