Foto: Jean-Marie Versyp
Dat de neoliberale regering zich inspireert op wat extreemrechts naar voren bracht in de jaren ‘90 is een publiek geheim. Het 70-puntenplan van wat toen nog het Vlaams Blok was, werd sinds het begin van deze eeuw vrijwel integraal opgenomen in onze huidige wetgeving. Het politieke debat gaat vandaag niet over wat er nodig is om mensen uit de armoede te halen, om penibele arbeids- en levensomstandigheden aan te pakken en nog minder over hoe een kleine elite aan de haal gaat met het overgrote deel van de rijkdom. Liever hebben onze politici het over “gesloten grenzen” en “terreurdreiging” zonder met één woord te reppen over de economische oorzaken van de vluchtelingenstromen, over de oorlog in Syrië of over de stijgende kloof tussen arm en rijk.
Artikel door Sander (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Een discours dat vroeger als schokkend, racistisch en simplistisch werd beschouwd, is vandaag mainstream geworden in het beleid en de retoriek van deze regering. Het is die rechtse “politieke correctheid” die ook een voedingsbodem vormt voor toenemend zelfvertrouwen van extreemrechtse en allerhande “Nieuw Rechtse” organisaties. Zo zagen we Schild en Vrienden die in Gent een actie voor een humaner asielbeleid aanvielen; Vlaams Belang Jongeren dat op zijn congres pronkte met prominente figuren uit de alt-right beweging; en studentenclub NSV die op 22 maart een haatmars voor apartheid hield.
Het zelfvertrouwen bij extreemrechts kan echter gebroken worden door actief verzet. De solidariteitsbeweging met vluchtelingen eerder dit jaar toonde het potentieel hiervoor. Er waren grote betogingen in Brussel, maar ook in Vlaanderen was er bij zowat elke lezing van Francken aan een universiteit protest van jongeren en werkenden tegen het onmenselijke asielbeleid en in solidariteit met vluchtelingen. De nationale betoging tegen racisme van 24 maart had ook een grote Nederlandstalige aanwezigheid.
Alt-Right in België
Leden van extreemrechtse organisaties als KVHV, NSV, maar ook van Jong N-VA vonden elkaar in de organisatie van de Francken-meetings aan de universiteiten. Het is van daaruit dat Schild & Vrienden is ontstaan. Leden van de hierboven vermelde groepen die een stap verder willen gaan, met ook fysieke acties, vonden elkaar en richtten een nieuwe groep op. Er volgde een zomerkamp in het klooster van de Maleizen, een priesterbroederschap die er bekend om staat reactionaire en negationistische geestelijken samen te brengen met rechtsradicale jongeren en neofascisten. Tijdens dat zomerkamp waren er onder meer gevechtstrainingen.
Schild & Vrienden liet zich onder meer opmerken toen leden een verkrachtingsmeme rondstuurden met de foto’s van twee linkse activisten aan de VUB. De boodschap was dat de komst van vluchtelingen leidt tot meer verkrachtingen. Extreemrechts ziet zich als een elite die de blanke identiteit verdedigt tegen alles wat ‘politiek correct’ zou zijn. De heersende ideeën zijn doorgaans die van de heersende klasse. Dat het politieke en economische toneel gedomineerd wordt door rijke, blanke mannen die voor een neoliberaal beleid staan, lijkt extreemrechts handig te vergeten.
Na de verkiezing van Trump in 2016 voelden alt-right figuren als Richard Spencer en Steve Bannon zich gesterkt voor een meer openlijk pleidooi voor een wereld van cultureel, lees: raciaal, gescheiden naties. Dat idee komt van het Franse Nouvelle Droite, dat de mosterd haalde bij het fascisme en het nazisme maar deze opvattingen onder druk van de krachtsverhoudingen een beetje bedekter bracht.
Door middel van internetfora zoals 4chan en met memes verspreidden Spencer en consoorten hun boodschap van een “blanke etnostaat”, misogynie, transfobie, islamofobie, … Duizenden Amerikanen die zich door de aanhoudende druk op hun levensstandaard tegen het establishment afkeerden, zagen in de boodschap van Spencer en co een manier om in te gaan tegen Hillary Clinton en miljardair Trump als president te verkiezen. In Europa proberen identitaire bewegingen hetzelfde te doen.
Het blijft echter niet bij internetactivisme: in 2017 probeerden leden van Génération Identitaire NGO’s te verhinderen om vluchtelingen te redden op de Middellandse Zee. De zelfverklaarde journaliste Lauren Southern, actief als haatpredikant op Youtube en onlangs nog de toegang tot Groot-Brittannië geweigerd, documenteerde dit. Diezelfde Lauren Southern was op 10 maart te gast op het congres van Jong Vlaams Belang, waar ze reclame maakte voor haar documentaire over de ‘plaasmoorden’ in Zuid-Afrika en opriep voor de haatmars van de NSV op 22 maart. Met die actie wordt het systeem dat leidt tot geweld niet in vraag gesteld. Het doel is om verdeeldheid en haat te stimuleren waarbij tot apartheid wordt opgeroepen.
Extreemrechts of anti-establishment?
Neofascistische clubjes zoals Schild & Vrienden winnen aan zelfvertrouwen. Hun fysieke geweld aan het Gravensteen in Gent kwam in het VTM Nieuws. Voorzitter Dries Van Langenhove kreeg in De Afspraak op Canvas een platform om zijn transfobie tentoon te spreiden. De Morgen deed een uitgebreid interview met hem waarop Siegfried Bracke liet weten een fan te zijn. Van Langenhove zag zijn kans schoon en begon meteen fondsen te werven in “vooraanstaande” service-clubs met een Vlaams-nationalistische achtergrond (Marnixkringen).
De anti-establishmentretoriek is van de pot gerukt. Er zijn verschillende leden van Jong N-VA bij betrokken, terwijl dit een regeringspartij is die hetzelfde besparingsbeleid voert als de vorige regeringen, maar dan aan een versneld tempo. Dat er financiële steun van bevriende ondernemers in de Marnixkringen komt, spreekt boekdelen.
Het elitaire racisme van extreemrechts staat helemaal niet haaks op wat delen van het establishment voorstellen. Zo voert de rechtse regering zelf een verdeel- en heersbeleid. Een economie gericht op het verrijken van een kleine toplaag die al misselijkmakend rijk is, legt de basis voor verdeeldheid en haat. Daarmee breken, vereist een economisch stelsel waarin de productie gecontroleerd en beheerd wordt door de werkenden en hun gezinnen. Een stelsel zonder imperialistische winstbelangen bij oorlogen die duizenden mensen op de vlucht jagen of de dood insturen.
Tegenover de verdeeldheid en de haat is er nood aan massale mobilisatie waarmee we onze eenheid benadrukken en een alternatief op het kapitalisme verdedigen. Daarmee kunnen we tevens verhinderen dat extreemrechts de haat van het internet naar de straten kan brengen.