Het Vlaams Belang heeft het moeilijk. De partij wordt gekenmerkt door intern geruzie. Een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen is de Gentse fractie in twee gesplitst met vijf van de negen verkozenen die een eigen fractie vormen. Vorig jaar verloor het VB in Vlaanderen minstens 31 gemeenteraadsleden. Het ledenaantal daalde van 25.000 in 2004 tot 19.000 vandaag.
Voormalig voorzitter en Europarlementslid Frank Vanhecke, de VB-mandataris die momenteel op de meeste media-aandacht kan rekenen, heeft zijn betrokkenheid bij het Vlaams Belang stop gezet en sprak zelfs vertrouwen uit in Bart De Wever van de N-VA. In de peilingen doet het VB het helemaal niet goed, de partij haalt amper nog 10% of net iets meer dan Groen en nog niet de helft van de resultaten in 2004.
Sommigen concluderen hieruit dat het VB heeft afgedaan en dat het gevaar is geweken. Anti-fascisten moeten waakzaam zijn. De afgelopen jaren heeft het VB op basis van een populistische retoriek een electorale ruimte bezet die vandaag door anderen wordt ingepikt.
Wellicht is een niet te verwaarlozen deel van de vroegere harde kern door het carrièrisme van de voorbije jaren aangetast, maar er is nog steeds een in het fascisme gevormde groep die bereid is om deze positionering op straat te brengen en daarbij andersdenkenden, andersgekleurden,… gewelddadig aan te pakken.
Bovendien beschikt het VB nog steeds over een partijstructuur en nevenorganisaties waarmee er een bredere actieve kern is dan bijvoorbeeld bij de N-VA, ook al haalt die laatste partij in de peilingen drie keer zoveel als het VB. Als de politieke zeepbel van De Wever wordt doorprikt, is een terugkeer van het VB niet uitgesloten. Op een ogenblik dat het vertrouwen in politici is gezakt tot nog slechts 13% zijn snelle veranderingen van het politieke landschap mogelijk.
Het Franse voorbeeld van Marine Le Pen kan tellen als waarschuwing. Het Front National was veel dieper weg gezakt dan het VB. Het doorprikken van het populisme van Sarkozy, zorgt evenwel voor een sterke electorale terugkeer waardoor het niet uitgesloten is dat Le Pen bij de presidentsverkiezingen van 2012 naar de tweede ronde kan doorstoten.
De terugkeer van het Front National is niet stabiel en gaat niet gepaard met een fundamentele versterking van de door de opeenvolgende twisten en crises van de afgelopen jaren verzwakte partijstructuren. Maar toch geldt dit als een waarschuwing waar anti-fascisten ook bij ons lessen uit moeten trekken.