De schok van de moorden in Noorwegen blijft nazinderen. Velen stellen zich vragen over het gevaar van extreem-rechtse zonderlingen of neo-nazistische groeperingen. Anders Breivik is niet de eerste extreem-rechtse figuur bij wie de stoppen doorslaan met dood en vernieling als gevolg. Eerder was er ook bijvoorbeeld Hans Van Themsche bij ons of Timoty McVeigh in de VS in 1995. Voor anti-racisten is het belangrijk om een correcte inschatting van het gevaar te maken.
Naar aanleiding van de Noorse gebeurtenissen riep de Nederlandse populist Geert Wilders op om te stoppen met de “politieke spelletjes” waarbij werd gewezen op de positieve houding van Anders Breivik tegenover Wilders. Moest het om een doorgeslagen islamfundamentalist hebben gegaan, Wilders zou de eerste zijn geweest om alle moslims te veroordelen. Voor sommigen zal de verleiding groot zijn om een gelijkaardige redenering te volgen als het om een doorslagen rechts-extremist gaat. Wij denken dat dit geen correct beeld biedt van het gevaar van extreem-rechts.
Tegen de achtergrond van een samenleving in een diepe systeemcrisis is het logisch dat een groeiend deel van de bevolking geen enkele band of verantwoordelijkheid voelt tegenover de samenleving. Het gebrek aan een georganiseerd collectief antwoord vanuit de arbeidersbeweging laat ruimte voor allerhande populisten en extreem-rechtse formaties die met een populistische retoriek groot worden bij verkiezingen. Dat kan op zijn beurt losgeslagen individuen stimuleren om een stap verder te gaan en hun afkeer tegenover de samenleving op gewelddadige wijze te uiten.
Die stimulans blijkt bijvoorbeeld uit reacties van VB-kiezers in de lezersrubriek van Gazet van Antwerpen waar verschillende brieven stonden in de trant van “het doel van Anders Breivik was correct, maar de methode niet.” Openlijk steun geven aan Anders Breivik kan natuurlijk niet, dat betekent politieke zelfmoord. Maar wel is het duidelijk dat Breivik zich optrok aan zijn internationale contacten met extreem-rechts, waaronder ook contacten in ons land. Onder de 1000 mensen die het manifest van Breivik in de elektronische brievenbus kregen, bevond zich VB-parlementslid Tanguy Veys alsook een opvallende delegatie van Gentse NSV’ers. Elders werd gesuggereerd dat Breivik banden had met het extreem-rechtse internetblad ‘Brussels Journal’.
Dit wil niet zeggen dat Veys en de NSV verantwoordelijk zijn voor het Noorse bloedbad, net zomin als het Vlaams Belang verantwoordelijk was voor het bloedbad dat door partijlid Hans Van Themsche in Antwerpen werd aangericht. Dat er totaal losgeslagen figuren zijn die voor hun moorddadig optreden beroep doen op extreem-rechtse standpunten, is een uitdrukking van een dieper liggend maatschappelijk fenomeen waar de extreem-rechtse verkiezingsresultaten een andere uitdrukking van zijn.
Het gevaar van neo-nazi’s is reëel. Ook in ons land was er een tijdlang een poging van neo-nazi’s in en rond het leger om een gewapende groep op te zetten. Die poging om Blood&Honour uit te bouwen ten einde in staat te zijn om aanslagen te plegen, was gedoemd om te mislukken. Een politie-inval en gerechtelijke vervolging liet even op zich wachten, maar door het amateuristische karakter van Blood&Honour en de interne tegenstellingen was dit slechts een kwestie van timing. Anderzijds moet worden vastgesteld dat deze groep wel degelijk over wapens beschikte en ideologisch heel wat raakvlakken had met wat Anders Breivik nu naar voor bracht. Ook Blood&Honour verwees graag naar het voorbeeld van Timothy McVeigh die in 1995 in Oklahoma een bloedbad aanrichtte in naam van de verdediging van het ‘blanke ras’.
Het grootste gevaar komt op dit ogenblik, in West-Europa althans, niet zozeer van georganiseerde groepen. Het zijn vooral losgeslagen eenzaten die een bedreiging vormen. Dat bleek met Van Themsche en nu opnieuw met Anders Breivik. Een verdere afbouw van de sociale zekerheid, waartoe wordt gepleit door alle traditionele partijen, zal het nog moeilijker maken om mensen met psychologische problemen te detecteren en een passende begeleiding aan te bieden zodat ze op termijn in de samenleving kunnen blijven functioneren. Het besparingsbeleid zorgt voor een verdere verscherping van maatschappelijke tegenstellingen en sociale problemen. Een groeiend deel van de bevolking valt uit de boot, een ander deel is bijzonder bang om uit de boot te vallen. Dat kan bij individuen die totaal los van de samenleving staan leiden tot een radicalisering die nog kan versterkt worden door stoere praat op het internet.
Het is in dat kader dat we de internet-bedreigingen van iemand die de schuilnaam ‘Jan Zonder Vrees’ gebruikt ernstig moeten nemen. Erik De Bruyn (Rood!) diende klacht in tegen deze figuur na verschillende oproepen tot geweld. De anonieme internaut stelde onder meer voor om iedereen met een boerka neer te schieten: “Het zal rap gedaan zijn daar met dienen zever want steeds maar weer kogelgaten repareren in uw gordijn, dat wordt ge toch beu op de duur.”
Wij denken dat het nodig is om de strijd tegen extreem-rechts op een actieve manier te voeren. Door campagnes en acties wordt de drempel om actief te worden bij extreem-rechts hoger. Bovendien draagt het ertoe bij dat extreem-rechts niet als een normale aanvaardbare politieke kracht wordt gezien. Al jarenlang spelen wij een centrale rol in het organiseren van anti-NSV betogingen in de studentensteden. We verzetten ons tevens tegen de erkenning van NSV aan de universiteiten, afgelopen jaar hebben de vertegenwoordigers van de traditionele partijen er alles aan gedaan om de Gentse correspondenten van Anders Breivik aan de universiteit te erkennen.
Begin maart 2012 komt er opnieuw een anti-NSV betoging, ditmaal in Leuven. Misschien is dat een goede gelegenheid om het protest tegen extreem-rechts geweld in de kijker te zetten. Dat moet worden gekoppeld aan een sociaal programma van verandering. Verontwaardiging tegenover geweld is belangrijk, maar het volstaat niet om geweld te stoppen. Als we toelaten dat het huidige systeem in stand blijft en een sociaal slagveld aanricht, dan zal er onvermijdelijk een toename van geweld en sociale problemen zijn. Daarom koppelen wij onze verontwaardiging en afschuw aan een positief programma van sociale veranderingen: het einde van de dictatuur van de markten, investeringen in sociale zekerheid, werk voor iedereen door het beschikbare werk te verdelen, degelijke lonen en uitkeringen,… Contacteer ons als je wil meewerken aan de campagne voor de anti-NSV betoging in Leuven: info@blokbuster.be.