Op 22 juli werden er twee bloedige aanslagen gepleegd in Noorwegen; in Oslo ging een bom af in de regeringswijk en daaropvolgend vond er een schietpartij plaats op een kamp van de jeugdafdeling van de sociaaldemocratische Noorse Arbeiderspartij op het eilandje Utoya. De trieste balans van deze aanslagen: 77 doden en zeker 96 gewonden. Het feit dat de dader, de 32-jarige Anders Breivik, de aanslagen pleegde uit overtuiging van zijn extreemrechtse ideeën, doet de vraag rijzen wat het gevaar is van extreemrechtse individuen en groeperingen.
Enkele uren voor de aanslag zette Breivik een 1500 bladzijden tellend manifest online waarin hij zijn politieke ideeën uit de doeken doet. Daarin spreekt hij zich uit tegen het “cultureel marxisme” en de islam. Hij toonde ook grote bewondering voor de Nederlander Geert Wilders en zijn Partij van de Vrijheid, die volgens hem “de enige echte partij voor conservatieven is”. Achteraf bleek dat hij dit manifest ook naar een 1000-tal e-mailadressen had gestuurd. In België ontvingen enkele Gentse leden van de Nationalistische Studenten Vereniging (NSV) alsook de VB-parlementsleden Tanguy Veys en Chris Janssens het manifest in hun mailbox. Francesco Speroni, fractieleider van de Italiaanse Lega Nord in het Europees Parlement en voormalig minister onder Berlusconi, verklaarde dat Breivik “de christelijke westerse beschaving verdedigt”.
Door deze gebeurtenissen zijn verschillende extreemrechtse partijen over heel Europa al onder vuur komen te liggen. Zo wordt in Nederland gediscussieerd of Geert Wilders mee verantwoordelijk is voor het klimaat waarin Anders Breivik zijn misdaden kon begaan. Volgens Wilders “speelt links een vals politiek spelletje” en vervolgens nam hij uitdrukkelijk afstand van Breivik om hem te omschrijven als een “verknipte idioot” en een “waanzinnige”. In België distantieerde het Vlaams Belang zich onmiddellijk. VB-voorzitter Bruno Valkeniers antwoordde op de vraag of zijn partij Breivik had geïnspireerd: “die man is geen geestesgenoot, hij is geestesgestoord”.
De houding van deze partijen is hypocriet. Ze ontdoen zich snel van elke verantwoordelijkheid door te stellen dat dit het werk is van een “waanzinnige” of “geestesgestoorde” enkeling. Aan hun ideeën ligt het volgens hen zeker niet. Moesten de aanslagen gepleegd zijn door islamfundamentalisten, ze zouden er als de kippen bij zijn om alle moslims te veroordelen. Zij zijn niet de enigen met deze reflex, al gauw werd Anders Breivik bestempeld als een “gek” of “psychiatrisch gestoord”. Dat is gemakkelijk om niet verder te moeten gaan zoeken naar oorzaken van het geweld. Ondertussen stelde de Nederlandse hoogleraar forensische psychiatrie Hjalmar van Marle na het doornemen van Breiviks manifest en levensgeschiedenis dat niets wijst op een persoonlijkheidsstoornis. Ook gevangenispsychiater Johan Baecke kwam tot die conclusie.
Door de huidige crisis van het systeem en de sociale problemen die het met zich mee brengt, is het niet verbazingwekkend dat een groeiende laag van de bevolking totaal vervreemd geraakt van de huidige maatschappij. Als er dan geen linkse kracht met een duidelijk antwoord op het toneel verschijnt, kunnen rechts-populistische en zelfs extreemrechtse formaties deze politieke leemte opvullen. De electorale successen en de ideeën van deze organisaties kunnen op hun beurt een klimaat creëren waarin sommige individuen een stap verder zetten en geweld gebruiken tegen andersdenkenden en allochtonen. Dit betekent niet dat we partijen als het Vlaams Belang verantwoordelijk achten voor het Noorse geweld. Maar het bestaan ervan en de internationale contacten, onder meer via internet, hebben wel een rol gespeeld in het versterken van het zelfvertrouwen van Breivik.
Wat is de dreiging bij ons?
Ook in ons land is de dreiging van extreemrechtse en neonazistische elementen reëel. Het is immers nog niet zo lang geleden dat de groep neonazi’s van Blood & Honour werden opgepakt omwille van hun poging voor het opzetten van een gewapende bende. Hun amateuristische aanpak leidde snel tot het mislukken van deze onderneming en een politie-inval maakte er dan ook een einde aan. Maar intussen bleek toch maar dat er in ons land gewapende neonazi’s rondliepen.
Hoewel organisaties zoals Blood & Honour of Combat 18 een reële dreiging kunnen vormen, komt het grootste gevaar vooral van geïsoleerde figuren. Figuren zoals Hans van Temsche en Timothy McVeigh, die moorden begingen vanuit een extreemrechts gedachtengoed, tonen dit aan. De aanslagen van Anders Breivik zijn hiervan de recenste bevestiging. Op het internet vinden dergelijke ‘losgeslagen elementen’ geestesgenoten waardoor ze verder radicaliseren. Ook Anders Breivik was op allerhande neonazistische websites, zoals nordisk.nu, actief. Via het internet onderhield hij contacten met buitenlandse organisaties zoals de English Defence League. In eigen land was hij zeven jaar lid van de racistische Vooruitgangspartij.
Dergelijke ‘internetnazi’s’ komen ook bij ons voor. Zo werd klacht ingediend tegen iemand die zich “Jan zonder vrees” noemt (maar blijkbaar wel vrees heeft om zijn eigen naam bekend te maken). Hij stelde in een commentaar op vandaag.be voor om iedereen met een boerka neer te schieten, “Het zal rap gedaan zijn daar met dienen zever want steeds maar weer kogelgaten repareren in uw gordijn, dat wordt ge toch beu op de duur.”
Sociale context beantwoorden
De traditionele partijen dragen indirect mee verantwoordelijkheid voor al deze drama’s. Terrorisme komt niet uit de lucht vallen. Het is een gevolg van de sociale situatie, de maatschappij, waarin het voortkomt. Het neoliberale beleid van de afgelopen decennia waarbij de welvaartstaat systematisch werd afgebouwd, zorgde voor een groeiende kloof tussen arm en rijk. Hierdoor vallen steeds meer mensen uit de boot. Dit kan bij geïsoleerde mensen leiden tot radicalisering. De huidige besparingen als gevolg van de crisis zullen dit enkel verergeren.
Bovendien wordt racisme mee gestimuleerd door gevestigde partijen. Figuren als Merkel, Sarkozy en Cameron maakten er gebruik van om de aandacht af te leiden van de crisis en hun besparingsbeleid. In een maatschappij waarin er enorme tekorten zijn aan betaalbare woningen, goed betaalde en stabiele jobs, leefbare pensioenen,… dient het gepraat over het “falen van de multiculturele maatschappij” om de fundamentele crisis van het systeem, het kapitalisme, te verdoezelen.
Onze strijd tegen extreemrechts en tegen racisme is gekoppeld aan een strijd tegen het kapitalisme. Tevens willen we door middel van actief verzet met betogingen, acties en campagnes aantonen dat extreemrechts slechts een kleine geïsoleerde groep organiseert. Met onze acties willen we vermijden dat extreemrechtse ideeën als aanvaardbaar worden beschouwd. Daarom verzetten we ons ook tegen de erkenning van NSV (de studentenclub van het Vlaams Belang) aan de universiteiten. Vorig jaar hebben de jongerenorganisaties van de traditionele partijen er nog alles aan gedaan om de Gentse correspondenten van Breivik een officiële erkenning met bijhorende subsidies te bezorgen.
Blokbuster staat al jaren vooraan in de antifascistische strijd en maakt zich op om ook de komende maanden acties te organiseren. Begin maart 2012 is er een nieuwe anti-NSV betoging, deze keer in Leuven. We willen niet gewoon eenmalig betogen, maar de betoging aangrijpen voor een campagne onder studenten, scholieren en werkenden.
In onze actieve strijd komen we op voor een socialistisch alternatief. Als we racisme en extreemrechts geweld willen bestrijden, moeten we de maatschappelijke voedingsbodem ervan aanpakken. Dit betekent de huidige ongelijkheid en onzekerheid aanpakken door investeringen in de sociale zekerheid, het herverdelen van het werk, degelijke lonen en uitkeringen, betaalbare huisvesting,… We strijden kortom tegen een systeem waarin de economische winstbelangen van een kleine minderheid sociale afbraak voor de meerderheid met zich mee brengen.
Wil je meewerken aan de campagne in Leuven? Neem contact op via leuven@socialisme.be!