Klimaatbeweging: explosief, massaal en internationaal!

Het was sinds 2003 geleden dat jongeren massaal en internationaal de klassen verlieten om te protesteren. Toen was het protest gericht tegen de invasie en oorlog in Irak. Op een grote actiedag betoogden miljoenen mensen. Op Dag X, het begin van de oorlog, trokken honderdduizenden jongeren de straat op. In ons land waren er duizenden betogers. De klimaatacties vandaag vormen de eerste grote jongerenbeweging in ons land sinds lang. Tijd voor een tussentijds bilan.

Massaal protest

De eerste aankondiging van een scholierenactie voor het klimaat in januari was erg bescheiden. In navolging van Greta Thunberg die elke vrijdag alleen voor het Zweeds parlement actievoert, zouden enkele scholieren voor het parlement in Brussel postvatten. Na de massale betoging van 2 december, toen 100.000 mensen op straat kwamen, bleken er echter heel veel jongeren tot actie te willen overgaan. De eerste actie van Youth for Climate op 10 januari was meteen een schot in de roos: 3.000 jongeren verzamelden aan Brussel-Centraal. Het bleef niet bij een staande actie aan het station, er was een spontane en erg levendige betoging door de stad.

Daarmee werd de toon gezet: door massaal te protesteren, weerklinkt onze stem luider. Het massale karakter maakt repressie of sancties moeilijker. De spontane betoging maakte aan de autoriteiten duidelijk dat de jongeren zelf bepalen hoe ze actie voeren. Het massale karakter van de daaropvolgende acties zorgde voor druk om recuperatie tegen te gaan. Woordvoerders van het protest werden uitgenodigd door regeringen, politieke leiders maar ook door organisaties van de bedrijfswereld. Niet elke vorm van recuperatie werd door iedereen ingezien: met ‘Sign for my future’ schoven de multinationals mee aan tafel (zie pagina 8). Students4Climate weigerde die oproep te tekenen, Youth4Climate liet zich wel vangen. Op de protestacties zijn er echter weinig illusies in die pogingen om ons protest af te zwakken of te herleiden tot eisen die niets fundamenteel veranderen maar wel verdeeldheid onder de bevolking zaaien. Massaprotest zorgt voor scherpere inzichten.

Geen enkele massabeweging groeit op lineaire wijze. Collectief protest vereist collectieve betrokkenheid in het opstellen van plannen, tussentijdse mobilisaties en centrale actiemomenten die groter zijn. Op de acties zelf tonen de jongeren een grote betrokkenheid. De media hadden veel aandacht voor originele protestborden en slogans, de minst politieke eerst. Maar de creativiteit getuigt van betrokkenheid en de wil om mee de toon te zetten. We moeten dit uitbreiden: vandaar de voorstellen rond actiecomités.

We eisen wat nodig is, niet wat volgens hen mogelijk is

De politici proberen de jongeren met halve beloften en vage algemeenheden te paaien. De voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, kwam niet verder dan onsamenhangend geneuzel als ‘antwoord’ op een toespraak door Greta Thunberg. De jongeren laten zich niet intimideren door de statige paleizen en formaliteiten van het establishment. Ze vertrekken niet van wat mogelijk is binnen de grenzen van het huidige systeem, ze vertrekken van wat nodig is voor mens en planeet.

Dat is belangrijk: al te vaak wordt politiek beperkt tot discussie over de beperkte mogelijkheden binnen een systeem waarin het fundament van de winsthonger door een kleine minderheid niet in vraag mag gesteld worden. De eisen van de jongeren worden afgedaan als ‘onmogelijk’ of ‘onbetaalbaar.’ In een systeem waar de 26 rijksten evenveel bezitten als de armste helft van de wereldbevolking zijn ernstige klimaatmaatregelen effectief onmogelijk. Vandaar de roep naar ‘system change.’

Greta Thunberg vatte het tijdens haar bezoek aan Brussel als volgt samen: “Het politieke systeem dat jullie gecreëerd hebben, gaat over competitie. Dat moet stoppen. We moeten samenwerken en de middelen van de planeet op een eerlijke manier delen. We moeten binnen de planetaire grenzen leven in het belang van al het leven. Dit klinkt misschien naïef, maar als jullie je huiswerk hebben gedaan, dan weten jullie dat we geen andere keuze hebben.” We zijn nooit te klein om voor verandering op te komen. Met het massaprotest kunnen we ‘system change’ effectief op de agenda zetten en de strijd ervoor beginnen.

Van hieruit moeten we de discussie starten hoe we de middelen van de planeet eerlijk kunnen verdelen: hoe kunnen we er met de gemeenschap controle op krijgen en vervolgens tot een democratische rationele planning overgaan? Die vragen zijn voor ons essentieel: wij pleiten voor een complete maatschappijverandering in een ander systeem, een socialistische samenleving.

We laten niet met onze voeten spelen!

Het klimaatprotest wordt niet overal op applaus onthaald. Er wordt geprobeerd om de discussie af te leiden door enkel te kijken naar individuele daden. ‘Wat heb jij al gedaan voor het klimaat?’ lijkt een standaardvraag die aan elke klimaatbetoger wordt gevraagd. Daarmee wordt het probleem van het productiesysteem uit de weg gegaan. Natuurlijk is het goed dat mensen individuele stappen zetten, maar we doen dit al jaren en er verandert niet genoeg. Het gaat om het volledige systeem, niet om individuen.

Soms wordt het protest ook afgedaan als een samenzwering. Zelfs ex-minister Schauvliege ging daarin mee. Zoals Greta Thunberg opmerkte: “Ze verzinnen samenzweringen en noemen ons marionetten. Ze proberen van onderwerp te veranderen. Ze willen er niet over praten, omdat ze weten dat ze deze strijd niet kunnen winnen.” Betogingen van tienduizenden jongeren en tot twee keer toe 100.000 op een weekenddag (2 december en 27 januari) getuigen van een breed gedragen gevoel van dringendheid.

Internationaal verzet

Het protest verspreidt zich als een lopend vuurtje. Het jongerenprotest werkt aanstekelijk en trekt van school tot school en van land tot land. Het internationale karakter is belangrijk: we zullen de klimaatverandering niet in één stad of één land stoppen, er is internationaal verzet nodig.

Vandaar dat wij al op de eerste scholierenactie op 10 januari de oproep voor een internationale scholenstaking op 15 maart centraal stelden. In het ALS-pamflet schreven we toen: “Op 15 maart is er een oproep voor een Internationale actiedag voor het klimaat. Wat als we dan allemaal samen spijbelen voor het klimaat en massaal betogen? Zo’n scholierenstaking zou tonen dat we onze toekomst zelf in handen nemen! Dan tonen we met hoe veel we zijn.”

“We zijn begonnen met het opruimen van jullie rotzooi. En we zullen niet stoppen tot we klaar zijn,” stelde Greta Thunberg. We moeten doorzetten, de strijd is pas begonnen. Organiseer je, zet actiecomités op, ga met ons in discussie over welke system change nodig is en hoe we die bekomen, aarzel niet om aan te sluiten: de strijd voor onze toekomst is immers dringend.