Het zijn niet alleen de economische perspectieven die telkens nog somberder worden. Op basis van nieuwe analyses schatten wetenschappers vandaag in dat de verhoging van het niveau van de zeespiegel niet in centimeters, maar in meters zal moeten worden berekend. Steden als Shangai, Kolkatta, New Orleans, Miami of New York zouden de komende 100 jaar bedreigd worden… (1)
De toekomst ziet er niet bepaald rooskleurig uit als we de economische en ecologische crisissen in acht nemen: naast massale afdankingen, miserie en hongersnood worden de gewone arbeiders en hun gezinnen ook geconfronteerd met vervuiling, de gevolgen van klimaatveranderingen, het verdwijnen van soorten (zelfs van soorten die voorheen vaak voorkwamen, zoals tonijn).
Uit dit soort feiten trekken ecologisten vaak correcte conclusies. De Franstalige groene partij Ecolo stelt bijvoorbeeld: “Het is absoluut noodzakelijk dat de groenen inspelen op de dubbele problematiek waarop een antwoord nodig is: het drastisch verminderen van onze ecologische afdruk en de bestrijding van sociale onzekerheid.” (2) Jammer genoeg zal Ecolo met haar standpunten en methoden geen antwoorden bieden.
Bij de officiële ecologisten, partijen of NGO’s, valt steeds op hoe diep de kloof is tussen enerzijds terechte kritieken op het verschrikkelijke proces van vernietiging van de natuur en anderzijds het totale gebrek aan oplossingen hiervoor. Het doet wat denken aan een dokter die met de glimlach een aspirine voorschrijft aan een patiënt bij wie hij net kanker heeft vastgesteld.
De beperkte antwoorden gaan gepaard met gebrekkige methoden. Zo stelden de groenen in het Europees parlement recent alle hoop op een initiatief van de Verenigde Naties. Toen dat er niet doorkwam in het parlement beperkte Ecolo zich tot de stelling dat het hoopt dat ecologische ideeën toch hun weg zullen vinden naar de politieke kaste in Europa. Er wordt niet gewerkt met perspectieven of aan de uitbouw van een krachtsverhouding om verandering te bekomen, er wordt enkel gehoopt en gebeden voor betere tijden.
Alle sociale verworvenheden in ons land (en daarbuiten) zijn afgedwongen op basis van strijd, vaak intensieve strijd. De strijd beperken tot politieke lobbying, zal niet volstaan. Het zal er op aan komen om een krachtsverhouding in de samenleving uit te bouwen en daartoe is een duidelijk begrip van het probleem nodig.
Op dat vlak maakte Paul Lannoye, één van de stichters van Ecolo die uit de partij is gestapt, een interessante analyse: “Ecolo blijft net als andere formaties gokken op een economisch herstel. Zelfs indien dat alternatief groen is, blijft het een fout om duurzame ontwikkeling de hemel in te prijzen. Ecolo staat voor een begeleidingsecologie, niet voor een veranderingsecologie. (…) Ecolo stelt het kapitalistische systeem niet in vraag.” (3)
Dat is inderdaad een fundamenteel probleem voor een partij als Ecolo, zowel op het vlak van haar methoden als haar programma. Dat programma bestaat doorgaans uit vage eisen met een beperkte inhoud (waarbij termen als “groene new deal” belangrijker zijn dan de inhoud ervan), die bovendien geen antwoord bieden op de reële oorzaak van de ecologische crisis: het kapitalistische systeem.
Ecolo (en ook Groen!) maakt een cruciale fout als ze het milieuprobleem als het fundamentele kenmerk van de samenleving naar voor schuift en niet de klassentegenstellingen. Het gevaar van een dergelijke redenering is dat een specifieke problematiek los wordt gezien van de samenleving die aan de oorzaak ervan ligt. Er kan geen scheidingslijn worden getrokken tussen de strijd voor een schoner milieu en de strijd voor een andere samenleving waarin komaf wordt gemaakt aan de kapitalistische uitbuiting. De winsthonger van een kleine minderheid, die zo kenmerkend is voor het kapitalisme, kijkt niet om naar de levensomstandigheden van de arbeiders en armen. Die levensomstandigheden omvatten ook ons milieu. Als we daar iets tegen willen doen, moeten we opkomen voor een socialistisch alternatief!
Noten:
- “Une étude alarmante”, Le Soir, 16 april 2009
- “Il faut un green deal planétaire pour répondre à la crise”, www.ecolo.be
- “Ecolo fait fausse route”, Le Vif, 10 – 16 april 2009