Het is 4 oktober, het westen van Hongarije. De noordelijke flank van een afvalreservoir van een aluminiumfabriek stuikt in elkaar. Een miljoen kubieke meter giftig en bijtend slib overspoelt de nabijgelegen dorpen en velden over een gebied van 40 vierkante kilometer. De tol: 9 doden, 122 gewonden, mensen die alles kwijt zijn, verwoeste landbouwgrond. En dat terwijl op 11 juni op luchtfoto’s al een duidelijk lek te zien was in de reservoirwand. Dit is een zoveelste milieuramp die voorkomen had kunnen worden. De lijst wordt stilaan eindeloos.
Tot 20 jaar geleden werd ons voorgehouden dat het Oostblok een ecologische ramp was omwille van het systeem dat daar bestond en verkeerdelijk socialisme werd genoemd (terwijl stalinisme werd bedoeld). De kernramp van Tsjernobyl maakte de omvang van de problemen duidelijk. Intussen zijn we 20 jaar na de val van de Berlijnse Muur en nu blijkt dat het kapitalisme even rampzalig is voor het milieu in Oost-Europa. Tsjernobyl toonde het verval van het stalinisme, de aluminiumramp in Hongarije de dodelijke mengeling van stalinisme en kapitalisme.
De ontginningsindustrie is één van de meest vervuilende industrietakken. Olie-, steenkool- en metaalwinningen zorgen voor heel wat milieuproblemen. In de olie-industrie is er het gevaar op lekken, zoals pijnlijk duidelijk werd bij de ramp met het Deepwater Horizon boorplatform in de Golf van Mexico eerder dit jaar. De verwerking van ruwe olie is een bron van schadelijke gassen. De ontginning van steenkool en metalen vergt heel wat water, waardoor de waterhuishouding van het hele gebied rond de mijn verstoord kan raken. Bij de verwering van restgesteente komen dikwijls zuren vrij die ervoor zorgen dat grondwater en velden onbruikbaar worden. Ook komen bij de ontginning van metalen heel wat zeer giftige, zware metalen vrij in de omgeving. Bovendien brengt de opslag van de chemische rest die na de ontginning overblijft in grote, open bassins heel wat gevaren met zich mee: lekken, scheuren, doorsijpeling in het grondwater. Alles bij elkaar betekent dit een vervuiling die nog duizenden jaren voelbaar zal zijn en die de komende generaties van broodnodig drinkwater en landbouwgrond berooft. Hoe is het zo ver kunnen komen?
Wij leven in een economisch systeem dat gericht is op de vergroting van snelle winsten. Een kleine groep verrijkt zich, terwijl een grote groep mensen niet kan meeprofiteren van de geproduceerde rijkdom. De ontginningsindustrie is niet alleen zeer vervuilend, maar ook zeer winstgevend. Tussen 2002 en 2006 stegen de nettowinsten van mijnbouwbedrijven van 5 miljard naar 45 miljard dollar per jaar!
De crisis heeft de winsten in de sector wat onder druk gezet, maar doorgaans blijven er grote winsten geboekt worden. Om deze verder op te drijven, wordt bespaard op veiligheidsvoorschriften en op de bescherming van het leefmilieu. Voor wat extra winst worden hele ecosystemen voor duizenden jaren in gevaar gebracht.
De traditionele politiek, zowel nationaal als internationaal, staat aan de kant van het kapitaal. Traditionele partijen, overkoepelende instanties,… verdedigen allen de belangen van het kapitaal en dus ook van de ontginningsindustrie. Uiteraard zullen deze politici niet zorgen voor een degelijk nageleefde milieuwetgeving. Dat er al milieuwetten zijn, is meer een gevolg van de druk vanuit de bevolking toen de problemen overduidelijk werden dan van de ‘goodwill’ van onze zogenaamde leiders. En als er al veiligheidsregels zijn, moeten ze nog nageleefd worden. In Chili zijn er bijvoorbeeld amper 18 veiligheidscontroleurs voor de gehele mijnbouwindustrie. Het is niet verwonderlijk dat er dan al eens een ramp gebeurt!
Een ecologisch verantwoorde ontginningsindustrie is mogelijk, maar we zullen ervoor moeten vechten. Het kapitalisme heeft de afgelopen periode eens te meer zijn ware aard getoond: crisissen, zowel financieel, ecologisch,… zijn onvermijdelijk. De anarchie van de vrije markt zorgt voor een verspilling van energie en grondstoffen op een overbelaste planeet. Er is nood aan een democratisch geplande economie, in dienst van de maatschappij én met oog voor de volgende generaties. Enkel binnen een socialistisch systeem zal een werkelijk duurzame ontwikkeling mogelijk zijn. Laat ons hiervoor de strijd aangaan!