Onlangs paste de Wereldbank de armoedecijfers aan. Voorheen lag de grens op 1 dollar per dag en werd uitgegaan van 985 miljoen armen. Nu wordt de grens op 1,25 dollar geplaatst en is er sprake van 1,4 miljard armen (in 2005). Als rechtstreeks gevolg van de voedselcrisis dreigen naar schatting een 100-tal miljoen extra in extreme armoede te vallen. Dat betekent dat binnen korte tijd één op vier mensen op de wereld niet in staat zal zijn zich te voeden. De ramp, menselijk, maatschappelijk en ecologisch, is niet te overzien. In tientallen landen zijn al voedselrellen uitgebroken.
Nochtans is er genoeg eten voor maar liefst 12 miljard mensen, het dubbele van de wereldbevolking. Wat is dan het probleem? Eet een deel van de bevolking teveel en het andere te weinig? Is de groeiende welvaart (van een kleine minderheid) in China de oorzaak? Of de vleesconsumptie in het westen, die de graanteelt monopoliseert? Zonder de eetgewoontes in het Westen op te hemelen, denken we dat deze redeneringen vertrekken uit een logica van tekorten.
Zoals de cijfers van de VN aantonen, is er voldoende om iedereen een hoge levensstandaard te geven. Het probleem is dat de ongelijke verdeling van ’s werelds rijkdommen voortkomt uit de productie voor winst, niet voor de behoeften. Zo berekende de universiteit van Arizona dat in de VS bijvoorbeeld bijna de helft van het geproduceerde voedsel gewoon verspild wordt in de vorm van eten dat weggegooid wordt of van producten waarvan de houdbaarheidsdatum overschreden wordt (Humo, 9 september)
Anders gesteld, eten dat niet verkocht kan worden, wordt liever weggesmeten dan in de voedselbehoeften te voorzien. Een nog perverser voorbeeld van het winstbejag op voedsel is de speculatie op graan en grondstoffen die de prijzen in de lucht hebben doen schieten. Ook de maïstekorten in Mexico, gevolg van de ‘bio’brandstoffen, zouden er niet zijn als de bedrijven en de regeringen oprecht zouden investeren in mens en milieu, en niet in de winsten.
VS in recessie
In de VS betekent recessie voor de gewone man een stijging van de armoede, werkloosheid en inbeslagname van huizen,… In de naweeën van de immobiliën-zeepbel kampt de VS nu met het fenomeen van tentenkampen en massale verkrotting in de grote steden. Twee miljoen gezinnen verloren hun huis, volgens economen kan dat oplopen tot 10 miljoen. Vorig jaar waren er 37,3 miljoen armen in de VS, 1 miljoen meer dan een jaar voordien. Van de Amerikanen jonger dan achttien jaar leeft 18% in armoede.
Het Amerikaanse kapitalisme en in het bijzonder de financiële sector zijn nog niet uit de problemen. De crisis zal zich verder ontwikkelen – en doet dit reeds – in de reële economie. Dat is reeds het geval in onder meer de VS, maar ook Europa, Japan, de rest van Azië en uiteindelijk China volgen. De arbeiders in de financiële sector zullen het eerst worden geraakt. Er zijn reeds 63.000 jobs verdwenen, voornamelijk in New York en Londen. De werkloosheid zal toenemen, in Groot-Brittannië wordt geschat dat er een half miljoen werklozen zullen bijkomen. Dit is een veroordeling van het neoliberale kapitalisme en de ongebreidelde heerschappij van de markt waarbij een handvol miljardairs verantwoordelijk zijn voor de miserie van miljoenen mensen.
Eurozone: negatieve groei
Ook Europa ontsnapt niet aan de dans. Cijfers geven een negatieve groei aan voor de hele Eurozone, en verschillende landen zijn al officieel in recessie. Voor de meeste loontrekkenden betekent dit koopkrachtverlies,of zelfs jobverlies.
De burgerlijke commentatoren stellen dat loonsverhogingen zouden leiden tot een spiraal van inflatie. Nu zien we echter een andere spiraal: de stijgende prijzen en dalende consumptie door het verlies aan koopkracht versterken de crisis en leiden mee tot bedrijfssluitingen en massale afdankingen. In de VS neemt de verkoop van auto’s reeds maandenlang met meer dan 10% op jaarbasis af. De grote automobielbedrijven (Ford, GM en Chrysler) waren samen goed voor een verlies van 24 miljard dollar in het tweede kwartaal van 2008 en dat kan ook leiden tot jobverlies bij ons.
Als de grote banken in de problemen komen, is de overheid snel om tussen te komen. Desnoods zelfs met nationalisaties zoals bij Northern Rock, Roskilde Bank of Freddie en Fannie. Om de winsten van de aandeelhouders veilig te stellen, moet de gemeenschap betalen – “socialisme voor de rijken” noemen sommige burgerlijke economen dat. Voor onze looneisen zijn er echter nooit middelen.
Belangrijke gebeurtenissen kunnen opvattingen bevestigen of weerleggen. Het kapitalisme faalt in een periode die gunstig zou moeten zijn voor dit systeem. Als de werkenden en hun gezinnen niet in een vloedgolf van werkloosheid en armoede willen worden getrokken, dan moeten we de politieke wapens van het socialisme en het marxisme opnemen.