De explosie van feministische strijd in de jaren 2010 rond #metoo en Ni Una Menos (Niet Eén Minder) heeft het feminisme op de voorgrond geplaatst en het bewustzijn errond vergroot. In reactie hierop was er een backlash van masculinisten en ‘anti-woke’ (een fantasiewoord dat alle karikaturen omvat). Tegelijkertijd zijn we ook niet terug bij af en dat weet ook extreemrechts. Vrouwen worden steeds zichtbaarder en bekleden sleutelposities. “Deze verkiezingsoverwinning is de triomf van alle Italiaanse vrouwen,” verklaarde Paola Frassinetti, de viceminister van Onderwijs, over de verkiezing van Giorgia Meloni, voorzitter van het extreemrechtse Fratelli d’Italia en nu premier van Italië.
door Odile (Luik)
Marine Le Pen en Giorgia Meloni hoeven niet meer voorgesteld te worden, maar we kunnen het nog steeds hebben over Alice Weidel (die aan het hoofd staat van de parlementaire fractie van de AfD, Alternative für Deutschland), over de oprichting van extreemrechtse vrouwengroepen (zoals het collectief Némésis) en de opkomst van invloedrijke conservatieve vrouwen op sociale netwerken, zoals de Françaises Thais d’Escufon, Alice Cordier, Virginie Vota en Charlotte d’Ornellas. Daarnaast proberen extreemrechtse partijen en figuren zichzelf uit te roepen tot verdedigers van vrouwen. Ze doen dat alleen wanneer dit past in hun kraam om racisme en haat tegen anderen te stimuleren. Op dezelfde manier praten deze kringen doorgaans alleen over LGBTQIA+ rechten om de islam te stigmatiseren.
Extreemrechts op de proef gesteld
De sociale en de genderspecifieke organisatie van de samenleving schrijft extreemrechts toe aan de ‘natuur’ en het verdedigt deze in naam van de traditie. Daarom zijn noties als mannelijkheid en vrouwelijkheid volgens hen belangrijk en is het uit den boze om de dominante hiërarchie van genderrollen in vraag te stellen. Eenmaal aan de macht vertaalt dit zich in beleid dat ervoor pleit dat vrouwen terugkeren aan de haard. In Hongarije heeft Orban subsidies en financiële stimuli ingevoerd om grote gezinnen aan te moedigen. Hij heeft ook genderstudies aan de universiteiten aangevallen.
In België noemt het Vlaams Belang vrouwen alleen in hun programma in de context van gezinsbeleid. Het stemde tegen de decriminalisering van abortus in 2019 (samen met CD&V en N-VA). Het VB deed alles wat het kon om de verlenging van de termijn voor abortus tot 18 weken tegen te houden. Dat voorstel omschreef het VB zelfs als een “aanval op vrouwenrechten.” Je moet maar durven!
Hoe verdedigt extreemrechts de vrouwenrechten? Bij het door het VB gerecupereerde Schild & Vrienden klonk het zo: “We eisen als samenleving niet veel van vrouwen: een goede moeder zijn en zichzelf verzorgen, er goed uit zien. Mannen worden terecht hogere standaarden opgelegd, enkel zo gaan we vooruit.”
Deze zomer begon de Italiaanse regering aan een conservatieve kruistocht tegen koppels van hetzelfde geslacht die kinderen willen adopteren. “Naar mijn mening is dit ernstiger dan pedofilie. We hebben te maken met mensen die een kind willen kiezen alsof het decoratie of het meubilair in huis is,” zei Federico Mollicone, een Italiaans parlementslid van Fratelli d’Italia. Tot nu toe hebben progressieve burgemeesters ermee ingestemd om de kinderen van LGBTQIA+ koppels te registreren (de wet staat dit officieel nog steeds niet toe in Italië), maar de regering heeft hen dit nu verboden.
Een ander voorbeeld: Giorgia Meloni beloofde niet te raken aan de wet uit 1978 die abortus decriminaliseerde. Maar op lokaal niveau vergroten de regio’s die door rechts en extreemrechts worden geregeerd het aantal obstakels voor abortus, terwijl het officiële discours abortus steeds explicieter veroordeelt. In sommige regio’s, zoals Abruzzo en Sicilië, is 90% van de gynaecologen nu gewetensbezwaarde en is abortus vrijwel onmogelijk.
In de Spaanse staat is het extreemrechtse Vox na de lokale verkiezingen van mei vorig jaar toegetreden tot verschillende regionale regeringen en gemeentelijke coalities. In Valencia bijvoorbeeld, waar veel middelen worden ingezet om geweld tegen vrouwen te bestrijden, vreest men dat de vooruitgang van de afgelopen twintig jaar zal worden ondermijnd. In het programma van Vox wordt opgeroepen om abortus te verbannen uit het openbare gezondheidssysteem en wordt verzet aangetekend tegen de wet tegen gendergerelateerd geweld die in 2004 unaniem door het parlement werd aangenomen.
No Pasaran!
De huidige feministische strijd heeft ons in staat gesteld om vooruitgang te boeken. Maar in een kapitalistisch systeem dat in crisis wegzakt, is elke vooruitgang van nature fragiel en onzeker. De feministische strijd is antifascistisch, antikapitalistisch en socialistisch. Het is geen toeval dat Clara Zetkin, een van de pioniers van het marxistisch feminisme, ook een van de pioniers was van de analyse van het fascisme en van het uitwerken van strategieën om het te bestrijden. Het is deze traditie die we voortzetten met Campagne ROSA.
Veel informatie in dit artikel komt uit de studie “Feminisation of the far right. La comprendre pour mieux la combattre?”, Juliette Léonard, Collectif contre les violences familiales et l’exclusion,, https://www.cvfe.be/publications/analyses/450-feminisation-de-l-extreme-droite-la-comprendre-pour-mieux-la-combattre