IJsland kende een golf van protestacties die uiteindelijk leidde tot de val van de regering. Het land werd hard geraakt door de economische crisis. Kristofer Lundberg van onze Zweedse zusterpartij en de jongerengroep Internationaal Verzet trok naar IJsland om te discussiëren met linkse studenten die een actieve rol speelden in de ontwikkeling van de beweging.
Op 29 januari organiseerde Rskva (Rode Studenten) van de Universiteit van IJsland een betoging naar het parlement om gelijk welke nieuwe regering die er ook moge komen meteen duidelijk te maken dat de studenten voor hun rechten willen opkomen. Er werd een petitie afgegeven met dezelfde eisen die de vorige regering in december kreeg. Toen werd reeds betoogd tegen de besparingen in het hoger onderwijs.
Er zijn onderhandelingen gestart voor de vorming van een interimregering. Daarbij zijn de Groen-Linkse Partij en de Sociaal-Democratische Alliantie betrokken. Een dergelijke regering zou het land moeten leiden tot aan de nieuwe verkiezingen in de lente. De sociaal-democraten deelden mee dat de onderhandelingen vlot verliepen en er geen breekpunten meer overbleven. Voor de studenten was dat een goede gelegenheid om hun eisen kenbaar te maken.
Ze trokken met een rood spandoek met de slogan “onderwijs eerst” en met rode vlaggen en protestborden naar het parlement. Op één van de spandoeken stond: “Met onderwijs kunnen we het land opbouwen.” Dat was een kritiek op de houding van de politie en de regering, op de wapenschilden van de politie staat: “met de wet kunnen we het land opbouwen.” Dezelfde politie kreeg heel wat kritiek op de massabetogingen waar de kwestie van een nieuwe politiedienst werd geopperd. De onderhandelende politici werden verstoord door studenten die slogans riepen als “onderwijs is macht”.
Ik sprak met Bergpora Snabjorndottir. “We zijn hier om ons ervan te verzekeren dat de politici ons niet vergeten, als ze onderhandelen zullen ze zeker onze eisen kennen. We willen onderwijs op de agenda plaatsen. Onderwijs is belangrijk voor heel de samenleving. We hebben onderwijs nodig, de samenleving moet de bevolking vormen. Het zijn wij, de jongeren, die de samenleving zullen moeten heropbouwen.”
“We willen de regering er aan herinneren dat de toekomst van het land in hun handen ligt. We willen het onderwijs dat we verdienen”, stelde Anna Finnborgadottir. “We willen eerste klasse onderwijs, wij zijn de generatie die de samenleving vorm zal moeten geven. Wij zijn hier, vergeet dat niet”, voegde Bergpora Benediktsdottir daar aan toe.
Interview met een student
Rskva (Rode Studenten) is een linkse studentenorganisatie waarin socialistische studenten actief zijn. Het is een organisatie waarin heel wat standpunten aanwezig zijn, van reformistische tot radicaal-linkse. Rskva omschrijft zichzelf als een alliantie van sociale denkers en bestaat reeds zo’n 20 jaar. Vandaag is Rskva niet verbonden met een politieke partij. De groep telt zo’n 100 actieve leden aan de universiteit. We spraken met Sigurdur Karirnason, één van de kandidaten van Rskva in de studentenverkiezingen.
“In de herfst was het niet makkelijk voor de studenten in IJsland. De economische crisis had het land hard geraakt. Diegenen met leningen in andere munten hebben het nog moeilijker. Rskva denkt dat de strijd voor studentenrechten zowel op als buiten de universiteit moet worden gevoerd. Politieke beslissingen bepalen de toekomst van de studenten, wij moeten dus ook een politieke strijd voeren.
“We proberen de stem van de studenten te vormen. In december wou de regering 2 miljard IJslandse kronen besparen. Na protest en een petitie van Rskva en de studentenvakbond, die reeds twee jaar onder de leiding van Rskva staat, trok de regering haar maatregelen deels in. Ik denk dat we meer hadden kunnen bereiken, maar de besparingen werden gehalveerd tot 1 miljard kronen.
“Nu zal er wellicht een regering komen van de Groen-Linksen, de Sociaal-Democratische Alliantie en de Progressieve Partij, een centrumpartij. We zullen onze strijd echter verder zetten. De eerste dag van de nieuwe regering, zullen we hen een lijst overmaken van de eisen van de studenten. Daarbij zullen we opkomen voor het einde van de besparingen en voor meer middelen voor onderwijs. Wij willen eerste klasse onderwijs, dat is zelfs nog belangrijker nu er door de crisis amper jobs zullen zijn.
“Wij moeten kleur bekennen. De social-democraten zijn mee verantwoordelijk, zij zaten ook in de vorige regering. Met Rskva zijn we socialisten, voor ons doet het er niet toe wie in de regering zit: als er geen verbetering komt voor de studenten, zullen we de regering bestrijden. We hopen dat er zal geluisterd worden naar onze eisen. Ze staan onder druk en ze zullen onze stemmen willen bij de komende verkiezingen in de lente. Daartoe zullen er verbeteringen moeten komen.
“We leven in een historische periode. De IJslanders zijn het niet gewoon om te betogen, maar dag na dag waren er acties tot de regering viel. De rechtse conservatieven zijn voor het eerst sinds 1991 uit de regering. De strijd zal echter verder moeten gaan en we hopen dat de studenten een actieve rol zullen blijven spelen in de betogingen.”
Sigurdur voegde er de hoop aan toe dat er in de toekomst meer zal worden samengewerkt tussen studentenorganisaties en de arbeidersklasse, in het bijzonder de vakbonden. We moeten duidelijk maken dat niet de winst centraal moet staan, concludeerde hij.