Gisteren werden aan vier Nederlandse universiteiten acties opgezet om te protesteren tegen de plannen van onderwijsminister Plasterk om de basisbeurs af te schaffen. Hierdoor zouden studenten eerst moeten aantonen dat ze hun studies niet zelf kunnen betalen vooraleer een beurs wordt toegekend. De beurs zou bovendien in de vorm van een lening worden toegekend waarbij deze na de studies moet worden terugbetaald.
Deze maatregel is een forse besparing en ondermijnt het democratisch karakter van het onderwijs. Studeren zal voortaan enkel mogelijk zijn voor wie het kan betalen. Een lening aangaan om te studeren vormt immers een groot risico, zeker in tijden van crisis en toenemende werkloosheid. De geplande besparing op de basisbeurs is een onderdeel van het plan van Plasterk om fors te besparen op het onderwijs.
In Utrecht, Nijmegen, Amsterdam en Rotterdam werd daarom actie gevoerd met bezettingen, elders waren er ludieke acties. Er wordt tegen verschillende maatregelen geprotesteerd en meer algemeen tegen de “vermarkting” van het onderwijs waarbij de unief een diplomafabriek ten dienste van de bedrijfswereld wordt. Dat is een internationaal fenomeen in het kader van de Bologna-akkoorden die de afgelopen tien jaar overal in Europa hebben geleid tot “hervormingen” waarbij het onderwijs meer op de markt werd afgestemd. Eerder dit academiejaar leidde dit tot bezettingsacties in onder meer Oostenrijk en Duitsland.
De afschaffing van de studiebeurs wordt betwist door de studenten. De liberale VVD bracht deze suggestie naar voor en ook minister van financiën Wouter Bos (PvdA) vindt het een bespreekbare optie: “Sommige landen kennen al een dergelijk systeem van studiefinanciering. Daar zie je dat studenten na een gewenningsperiode vrij snel genezen van leenangst.”
De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) verzet zich tegen de maatregel, maar de protestacties worden vooral van onderuit door kritische studenten opgezet. De LSVb biedt geen nationale coördinatie of actieplan aan, de studenten die vandaag het voortouw nemen zullen ook op nationaal vlak het voortouw moeten nemen om van de LSVb een strijdbare en actieve studentenbeweging te maken op nationaal vlak. Dat kan de basis vormen voor een informatie- en mobilisatiecampagne waarmee de beweging kan worden uitgebreid.
De eis van de LSVb voor een “degelijk onderzoek” naar de gevolgen van de afschaffing van de studiefinanciering is te beperkt, een volledige intrekking van de plannen moet een centrale eis zijn. Bovendien is het nodig om dit te kaderen in de “vermarkting” van het onderwijs en de noodzaak van meer publieke middelen voor het onderwijs.
Een strijdbare opstelling van de studenten samen met een bredere mobilisatie kan de toon zetten. Het kan een eerste oproep zijn om de geplande bezuinigingen niet zomaar te aanvaarden. Waarom zouden jongeren moeten opdraaien voor de gevolgen van een crisis waarvoor niet zij verantwoordelijk zijn? Een dynamische jongerenbeweging die zich meteen oriënteert op de arbeidersbeweging kan zowel de studentenacties als de kritische vakbondsmilitanten die zich verzetten tegen het optrekken van de pensioenleeftijd versterken.
De Actief Linkse Studenten betuigen hun steun aan de bezettingsacties. De aanvallen op het hoger onderwijs gebeuren in alle Europese landen, ons verzet tegen de vermarkting van het onderwijs moet ook Europees worden benaderd. De acties in Oostenrijk, Duitsland en nu ook in Nederland versterken ook het verzet bij ons.