We hebben eerder bericht over de strijd tegen de aanleg van een private autosnelweg door het Franse bedrijf Vinci doorheen de laatste groene long rond Moskou, het Khimkinskii bos. Bij protest daartegen werd bijzonder repressief opgetreden. Een linkse socialist, Igor Yasin, werd daarbij zelfs een schedelbreuk toegebracht door extreem-rechtse vechtersbazen. President Medvedev kondigde nu aan dat de aanleg van de weg wordt geschorst. Het protest en de internationale solidariteit hebben ongetwijfeld een rol gespeeld in die beslissing.
De pogingen om het Khimkinskii bos buiten Moskou te kappen, worden voorlopig stil gelegd. Afgelopen donderdag kondigde de Russische president Medvedev in een videoboodschap op zijn site aan dat de aanleg van de private autosnelweg tijdelijk wordt opgeschort. Hij wil eerst een “discussie met het publiek en met experten over de kwestie.” Deze aankondiging kwam er na een eerder bericht dat de partij Verenigd Rusland, de heersende partij van Rusland, de president had gevraagd om de aanleg van de weg te stoppen.
Wat zal dit betekenen voor het protest tegen de aanleg van de weg en voor protest in het algemeen?
Medvedev moest een stap achteruit zetten in deze kwestie en werd daartoe gedwongen door diegenen die hebben geprotesteerd tegen de vernietiging van dit deel van de groene gordel rond de stad. Het protest werd versterkt door de deelname van gekende muzikanten en activisten. Maar het optreden van Yuri Shevchuk (een bekende muzikant in Rusland) op het Pushkin plein(de oppositie organiseerde twee weken geleden een concert met 2.000 aanwezigen, de politie slaagde er niet in om het concert tegen te houden) of zijn duet met Bono zou niet een dergelijke brede echo hebben gevonden indien er geen breed ongenoegen in de samenleving aanwezig was. Het feit dat de regering haar plannen moet intrekken is een succes voor ons, het is het resultaat van het verzet van de lokale bewoners en activisten. Bono had een ontmoeting met Medvedev, een aantal media stelde dat hij de kwestie van het Khiminskii bos had aangekaart maar achteraf gaf hij toe dat hij dit “vergeten” was.
Het onverwachte nieuws van het stilleggen van de bouw, werd enthousiast onthaald. Een leider van de activisten, Evgenia Chirikova, liet zich meeslepen en stelde dat ze nu voor de partij van Medvedev zou stemmen. Het is nochtans veel te vroeg om nu reeds de volledige overwinning te vieren.
Terwijl de schorsing van de bouwwerken werd aangekondigd, werd ook de repressie tegen anti-fascisten en tegenstanders van het regime opgedreven. Tientallen anti-fascisten werden opgepakt voor ondervragingen. In de stad Zhukov, in de buurt van Moskou, werden 260 jongeren opgepakt toen ze een anti-fascistisch concert wilden bijwonen. In Moskou werd Lev Ponomorev, een gekende mensenrechtenactivist, opgepakt tijdens een concert. Hij kreeg een gevangenisstraf van drie dagen omdat hij een Russische vlag had meegedragen in een centrale straat van de stad op de dag die de regering had uitgeroepen tot de dag van de Russische vlag.
Twee jonge anti-fascisten, Alexei Gaskarov en Maxim Solovov, worden nog steeds vastgehouden en bedreigd met gevangenisstraffen. De politie is intussen nog steeds niet opgetreden tegen de extreem-rechtse vechtersbazen die in actie kwamen tegen de activisten in het Khiminskii bos of tegen de drie CWI-leden die enkele dagen later in Moskou werden aangevallen. Nochtans had een directeur van een onderaannemer bij het contract in de Russische media verklaard dat zijn bedrijf betrokken was bij het inhuren van de vechtersbazen.
Autoriteiten onder vuur
De bochten van de heersende partij en de president maken duidelijk dat de autoriteiten problemen hebben om hun controle te behouden. Ze zijn bezorgd om hun dalende populariteit. Een week geleden was er nog een protestactie van een jongerengroep van het Kremlin, de ‘Jonge Garde’, ter verdediging van de autosnelweg. Er was een campagne van vuilspuiterij tegen de activisten die voor het bos opkwamen. Nashi, een andere jongerenorganisatie opgezet vanuit het Kremlin, probeerde een provocatie op te zetten tijdens het concert in Moskou. De groeiende druk van onderuit, de vastberadenheid van de lokale bewoners en activisten, de recente hittegolf en het onstabiele karakter van de Russische economie hebben er allemaal voor gezorgd dat de elite haar koers moest bijsturen.
De burgemeester van Moskou, Luzhkov, doet nu alsof hij steeds tegen de aanleg van de weg is geweest. Hij is blijkbaar al vergeten dat hij de politie op de activisten had afgestuurd. De experts die betrokken waren bij het bepalen van het parkoers van de weg hadden in 2006 al een andere optie aangewezen, maar de autoriteiten kozen bewust voor het traject door het bos. Er werd toen in de media verklaard dat voor het traject door het bos werd gekozen omdat dit de belangen van het bedrijf Inteko, eigendom van de vrouw van de burgemeester, beter zou dienen. Baturina, de vrouw van de burgemeester, is de derde rijkste vrouw ter wereld en heeft haar ‘connecties’ al meermaals gebruik om grote bouwprojecten in Moskou binnen te rijven.
Een bijzonder opvallend gegeven over deze nieuwe ontwikkelingen, is dat de “nationale leider” Poetin blijkbaar niet op de hoogte was van wat er gebeurde. Zijn persattaché Dmitry Peskov verklaarde dat Poetin niet betrokken was bij de beslissing om de aanleg van de weg te schorsen. Poetin verklaarde zelfs dat er geen “economische basis” is voor de beslissing en dat de bouw moet doorgaan. Hij verklaarde: “Het is duidelijk dat de weg er moet komen. Er zijn grote transportproblemen in Moskou en andere steden. De weg van Moskou naar Sint-Petersburg is nodig voor de economie.”
Dit meningsverschil tussen de twee topfiguren rond een brandend actuele kwestie maakt duidelijk dat er problemen zijn in het heersende kamp. De partij van Poetin, Verenigd Rusland, had zonder medeweten van Poetin de president gevraagd om de bouw op te schorten alsof Medvedev een onafhankelijke beslissing zou kunnen nemen.
Risicovol project
Er is nog een belangrijk element in de discussie. Tegen de achtergrond van economische onstabiliteit en groeiend ongenoegen, stonden internationale financiële instellingen waaronder de Europese Centrale Bank niet te springen om te investeren in wat werd gezien als een risicovol project. De internationale protestacties de afgelopen weken hebben dat ongetwijfeld versterkt. Tegen deze achtergrond hadden de autoriteiten geen alternatief en moesten ze gaan voor een pauze in de hoop dat de gemoederen zouden bedaren en de financiële situatie zou verbeteren.
De beslissing om de aanleg van de weg te schorsen werd genomen zonder een akkoord van alle topfiguren van het regime. Dat wijst er op dat de autoriteiten er niet in slagen om de discussies die normaal achter de schermen plaatsvinden uit de publieke aandacht te houden. Het maakt duidelijk dat de schijnbaar sterkte staatsmachine zwak is en niet alleen van buitenaf onder vuur wordt genomen maar ook interne spanningen kent. De reus staat op lemen voeten.
De activisten die het bos willen beschermen hebben een overwinning geboekt. Maar we mogen de strijd nu niet opgeven, er waren al eerder al beslissingen om het project te schorsen en daarna ging de bouw gewoon verder.
Het Khimkinskii bos heeft bovendien al veel schade geleden. Als de bouw verder gaat, zal dit natuurgebied volledig verdwijnen. Als een alternatieve route wordt gekozen, zal de reeds aangerichte schade aan het bos iedereen herinneren aan de corruptie en het autoritaire bewind in Rusland en aan de banden tussen het regime en de grote bedrijven.
De afgelopen zes weken werden activisten bloot gesteld aan repressie, druk, corruptie en geweld vanwege bureaucraten en grote bedrijven. Het is onwaarschijnlijk dat dit zomaar zal ophouden nu beslist is om het project stil te leggen. De bosbranden in Rusland deze zomer hebben duidelijk gemaakt dat het staatsapparaat in de problemen komt, het bosbeheer is onbestaande en de veel geprezen “minister van noodsituaties” slaagde er niet in om op te treden tegen de branden, mensen te redden en de schade beperken.
De beslissing van bovenaf rond het bos zal geen blijvende overwinning zijn voor het milieu of voor democratische rechten. Daartoe moeten we de strijd verder zetten. De campagne rond het Khimkinskii bos is een belangrijk onderdeel van de strijd die ontwikkelt. De enige garantie op een overwinning in deze strijd is het opzetten van een breder front tegen corruptie, voor democratie en voor degelijke lonen en arbeidsvoorwaarden. Het volstaat niet om druk te zetten op de autoriteiten, we moeten de zaken zelf in handen nemen en ons organiseren om te komen tot een geplande economie op basis van een democratisch en publiek bezit van de productiemiddelen.
We hebben een ander systeem nodig om het milieu uit de handen van de top van de grote bedrijven te houden en om de belangen van de meerderheid van de bevolking centraal te stellen.