In de kerstperiode, vlak voor Hongarije de fakkel van EU-voorzitter overnam van België, brak een discussie los over een wel erg verregaande beperking van de mediavrijheden in Hongarije. De rechtse regering van FIDESZ stemde in het parlement een wet die de persvrijheid net als in Roemenië en Italië beperkt. Er werd een controle-orgaan ingesteld om zowel de publieke als de private televisie, radio, internet en geschreven media te controleren op inbreuken op het “algemeen belang”.
De Oostenrijkse journalistenbond protesteerde al tegen de wet met de stelling dat dit het bronnengeheim afschaft en er maatregelen worden opgelegd die doen denken aan een dictatuur. Het gaat overigens niet enkel om de bescherming van bronnen, de vrije meningsuiting op zich ligt onder vuur aangezien het controle-orgaan NMHH op de media ook daar controle op uitoefent. Bij het begin van de werking van dit orgaan zitten er enkel leden van FIDESZ in. Er kunnen straffen tot 700.000 euro worden opgelegd. Voorzichtigheid is dus geboden alvorens een mening wordt geuit. De druk op onafhankelijke media wordt bijzonder groot. Vrije meningsuiting kan wel nog, maar blijkbaar enkel voor wie het zich kan permitteren.
Dat het menens is met de nieuwe mediawet, mocht de radiozender Tilos al ondervinden. Afgelopen weekend werd om zes uur ’s avonds een nummer van Ice-T gespeeld op de radio. Het controle-orgaan NMHH greep in: een dergelijk nummer mag pas na 21u ’s avonds!
Protest in Boedapest
In Boedapest werd geprotesteerd tegen de mediawet. Op 20 december 2010 was er een spontane betoging in Boedapest. Er werd opgeroepen via Facebook en uiteindelijk waren er zowat 2.000 betogers. De betogers hadden hun mond dicht geplakt om te protesteren tegen de beperkingen die door de wet worden opgelegd. Een aantal betogers hadden ook witte protestborden bij. Daarmee werd aangesloten bij een actie van enkele grote kranten en tijdschriften die met een lege voorpagina verschenen uit protest tegen de maatregelen.
De conservatieve premier Viktor Orban stelde dat er in de nieuwe mediawet niets staat dat nergens anders in de EU van toepassing is. Een aantal Hongaarse schrijvers zoals Paul Lendvai of György Konrad zijn het daar niet mee eens. Lendvai stelde dat de nieuwe mediawet “een terugslag voor de democratie” is. Konrad gaat verder en vergelijkt de situatie in Hongarije zelfs met de periode van de machtsovername door Hitler in Duitsland.
Er kwam ook protest vanwege een aantal radiopresentatoren. Zij uitten hun ongenoegen tegenover de censuur door een aantal minuten complete radiostilte te brengen, een praktijk die meer dan 50 jaar geleden ook werd gebruikt tegen de stalinistische onderdrukking.
Europees fenomeen?
De beperkingen van de mediavrijheid en de meningsuiting zijn geen nationaal fenomeen. Er wordt al langer in de EU gediscussieerd over een richtlijn om de toegang tot ‘gevaarlijke’ websites moeilijker te maken. Er wordt ook in andere landen overgegaan tot mediacensuur. In Duitsland werd vorig jaar nog een actiesite voor de anti-fascistische blokkade in Dresden in februari 2010 geblokkeerd door de autoriteiten.
De traditionele politici in Europa aarzelen niet om de Hongaarse mediawet te bekritiseren, maar Merkel weigerde wel om een intrekking van de wet te eisen. Dat maakt meteen duidelijk dat Hongarije misschien wel vooraan staat in beperking van de vrije meningsuiting, maar dat dit tegelijk niet tot Hongarije beperkt blijft. De nieuwe voorzitter van de Europese Unie zet de toon op een iets brutalere wijze.