“De beelden van wanhoop en uitbarstingen van woede zoals in 1981 zullen binnenkort terug op onze straten te zien zijn. Achtergestelde buurten van grote steden – indien niet in de centrale wijken van de steden wel in de ‘banlieus’ of voorsteden zoals in Frankrijk – zullen het terrein van nieuwe branden zijn.” Dat is de waarschuwing die de Socialist Party vier maanden geleden nog bracht in een artikel naar aanleiding van de verjaardag van de rellen in Brixton in 1981. Deze week werden duizenden mensen geconfronteerd met vernielingen in hun wijken.
Dit is een tragedie voor de kleine winkeliers wiens zaak is geplunderd of in brand gestoken, de werkenden wiens auto is uitgebrand en misschien nog het meeste voor diegenen die hun huis in rook zagen opgaan.
De brandweerlieden werden geconfronteerd met verschrikkelijke problemen in hun poging om de branden te blussen terwijl er rond hen rellen waren.
De uitbarstingen van straatwoede zijn de grootste in Groot-Brittannië sinds midden jaren 1980. Ministers hebben zich rijkelijk laat terug gerept vanuit hun vakantie-oorden in een poging om hier de ‘orde te herstellen.’ Het parlement wordt donderdag [vandaag] teruggeroepen. Het enige antwoord van de burgerlijke politici tot nu toe bestond uit schreeuwerige uitspraken over het “gepeupel”, “criminelen” en “blind geweld”.
De werkenden die in de getroffen wijken wonen, zijn uiteraard kwaad over de vernieling die plaatsvond. Maar ze zijn ook kwaad op de pogingen van de regering om zich van iedere verantwoordelijkheid voor de situatie te ontdoen.
Jammer genoeg was het antwoord van New Labour in essentie hetzelfde als dat van de Tories. Ed Miliband noemde de rellen “schandalig crimineel gedrag” en eiste dat David Cameron bevel zou geven tot “het sterkst mogelijke antwoord van de politie.”
Diane Abbot, Labour-parlementslid in Hackney North en historisch gezien ter linkerzijde van Labour, riep op om een avondklok in te stellen. De leiding van New Labour heeft op geen enkel ogenblik gewezen op de redenen waarom jongeren overgaan tot rellen. En dat is niet verrassend.
Massale werkloosheid, besparingen in de openbare diensten en politiegeweld namen allemaal toe toen New Labour aan de macht was. Ondanks alle pogingen van de kapitalistische politici om aan de realiteit voorbij te gaan, is het geen toeval dat Groot-Brittannië in brand staat in augustus 2011. Dit is het resultaat van de sociale omstandigheden waarmee een generatie van jongeren in de steden wordt geconfronteerd.
Tijdens de onlusten van de jaren 1980 omschreef de toenmalige Tory-regering de betogers als “hooligans”. Nu deze rellen tot een ver verleden behoren, kunnen Edwina Currie en andere Tories toegeven dat de relschoppers terechte zorgen zoals massale werkloosheid en vooroordelen vanwege de politie aanbrachten. Uiteraard verklaren ze meteen dat de situatie vandaag helemaal anders is.
In werkelijkheid is er niets fundamenteel veranderd voor de jongeren in de grote steden.
De huidige gebeurtenissen zijn een schreeuw van woede en wanhoop van een generatie die op de schroothoop gegooid wordt. Het zijn geen rassenrellen, het gaat om arme jongeren van alle etnische achtergronden in de grote steden.
Boos en achtergesteld
De motieven van de betrokkenen variëren, maar een aantal elementen komen vaak terug. Ze werden samengevat door een vrouw die door de radio werd geïnterviewd: “Ik ben geen dief, maar ik ben kwaad.” Anderen namen wel deel om winkels te plunderen. Elektronica-zaken en winkels met sportkledij werden vaak getroffen, maar ook supermarkten moesten eraan geloven.
In Tottenham werd de Aldi leeg gehaald en Lewisham de supermarkt Morrisons. Het ging niet enkel om luxeproducten, maar ook basisgoederen die werden meegegraaid.
Wat zegt dit over Groot-Brittannië, een ‘ontwikkeld’ kapitalistisch land, als zoveel mensen wanhopig genoeg zijn om zonder na te denken over de gevolgen deel te nemen aan massale plunderingen van winkels? Jongeren met een degelijke job en vooruitzichten voor de toekomst zullen doorgaans niet deelnemen aan dergelijke acties.
Maar in Groot-Brittannië zijn er vandaag bijna een miljoen werkloze jongeren die eigenlijk te horen krijgen dat ze geen vooruitzicht voor de toekomst moeten hebben. De beurzen zijn wereldwijd in vrije val, het idee dat het kapitalisme de “verloren generatie” niets te bieden heeft, wint terrein. De jongerenwerkloosheid in Londen bedraagt 23%, in bepaalde wijken is dat een pak meer.
Hackney en Tower Hamlets kennen de hoogste jongerenwerkloosheid van het hele land, Tottenham moet niet veel onderdoen. Deze jongeren wonen heel dicht bij de miljonairs en miljardairs van de ‘City of London’ (het financiële centrum), maar ze hebben amper de kans om een minimumloon te verdienen, laat staan dat ze kans maken op een degelijke job.
De echte plunderaars zijn de financiële haaien die miljardenwinsten maakten door te gokken op de beurzen en door het plunderen van de economie van volledige landen, waardoor soms een volledige bevolking – zoals in Griekenland – in harde armoede werd gedreven.
Is het verwonderlijk dat in een samenleving die private ondernemers aanmoedigt om met alle mogelijke middelen winst te maken, werkloze jongeren beslissen om ook een aantal goederen te verkrijgen met de middelen waarover zij beschikken?
Etnische minderheden
Deze rellen zijn geen ‘rassenrellen’ en ze omvatten jongeren van alle etnische groepen. Maar het klopt dat er veel zwarte jongeren bij betrokken zijn. De kapitalistische politici proberen ons te doen geloven dat er geen racisme meer bestaat in Groot-Brittannië, maar dat klopt niet.
Alle etnische minderheden verdienen gemiddeld nog steeds minder dan blanken. De verschillen voor mannen variëren tussen 10% minder voor Chinese mannen tot 27% minder voor mannen uit Bangladesh. Zelfs die etnische minderheden met een hoog niveau van kwalificaties en onderwijs hebben doorgaans lagere lonen. De armoedegraad is onder alle etnische minderheden boven het gemiddelde. Vooral onder mensen uit Bangladesh, Pakistan en zwart-Afrika is er veel armoede, van de mensen uit Bangladesh is twee op drie arm.
Tegelijk zijn etnische minderheden amper vertegenwoordigd onder de managers van de grote bedrijven. Geen enkele van de 98 rechters in het Hooggerechtshof komt van een etnische minderheid, onder de 563 lagere rechters zijn dat er slechts vier. Minder dan 1% van het leger komt van een etnische minderheid. En er zijn amper zwarte of Aziatische parlementsleden. Het Britse kapitalisme was niet in staat om de levensomstandigheden van de zwarte en Aziatische mensen te verbeteren, slechts een kleine minderheid geraakt hogerop.
Woede tegenover politiegeweld is een belangrijke factor in de explosie. In Tottenham begonnen de rellen nadat Mark Duggan door de politie was neergeschoten. Het IPCC, het klachtenorgaan voor de politie, moest al toegeven dat de kogel in de politieradio die aan Duggan werd toegeschreven eigenlijk van een politiewapen afkomstig was. De bevolking in Tottenham hecht terecht weinig geloof in een onafhankelijk onderzoek door het IPCC. De vakbonden moeten opkomen voor een echt onafhankelijk onderzoek onder leiding van verkozen vertegenwoordigers van de lokale vakbonden, wijkorganisaties en in het bijzonder ook de jongeren.
Een gelijkaardig onderzoek is nodig voor de rellen die plaatsvonden en voor de oorzaken ervan. Veel jongeren die werden geïnterviewd toen ze deelnamen aan de rellen, geven uitdrukking aan een woede tegenover het politiebeleid om hen constant te stoppen en te controleren. Tussen 2005 en 2009 werden Aziaten 84% keer meer gecontroleerd en zwarten 51%. Nu wil de staat nog een stap verder gaan door ‘Section 60’ te gebruiken om de mogelijkheden om mensen zonder enige reden tegen te houden en te fouilleren op te drijven.
Er waren al verschillende vreedzame protestacties hiertegen, maar dat leverde niets op. Dit zorgde voor een gevoelen dat ‘meer’ nodig was. In Tottenham betoogden de familie en vrienden van Mark Duggan naar het politiekantoor waar ze urenlang tevergeefs wachtten op een woordvoerder van de politie.
Dat was geen geïsoleerd feit. Een jongere uit Tottenham verklaarde in de media: “Je zou nu niet met mij spreken indien er geen rellen waren. Twee maand geleden betoogden we naar Scotland Yard, we waren met meer dan 2.000, allemaal zwarten. Het was een vreedzame betoging en weet je wat? Er verscheen geen woord over in de pers. Gisteravond waren er wat rellen en plunderingen en kijk nu eens rond.”
Besparingen in openbare diensten
Massale werkloosheid en politiepesterijen hebben geleid tot een explosieve situatie. Voor velen was de beslissing om de laatste kruimels om het effect van de massale jongerenwerkloosheid weg te nemen de druppel die de emmer deed overlopen. De regering besloot om de studiebeurzen af te schaffen, ondanks massaal protest. Dit was voor veel jongeren van arbeidersafkomst de enige mogelijkheid om verder te studeren.
Van jongeren wordt altijd gevraagd om zichzelf hogerop te tillen door een opleiding te volgen. Maar net dat element wordt nu veel moeilijker. Bovendien zijn de inschrijvingsgelden verhoogd tot 9.000 pond per jaar. De toegang van het hoger onderwijs is hierdoor voor veel jongeren van gewone afkomst wel erg beperkt geworden.
Dit komt naast de besparingen van de regering in de al overspannen openbare diensten. Deze besparingen worden doorgevoerd door gemeentebesturen van Labour, Tories en Liberaal-Democraten. In de plaats van hun lokale gemeenschap te verdedigen en de besparingen te weigeren, zoals de Socialist Party eist en het gemeentebestuur van Liverpool het in de jaren 1980 deed, gaat ieder Labour-bestuur over tot forse besparingen op de openbare diensten.
De jongerendiensten in Tottenham moesten 75% van hun middelen inleveren. Op nationaal vlak werd Connexions, een dienst om jongeren advies te geven inzake werk en uitkeringen, afgeschaft. Heel wat lokale autoriteiten bieden geen enkel advies aan jongeren aan. En dit is dan nog maar het eerste jaar van de besparingen, de komende jaren wordt nog een pak verder gegaan.
De regering doet er alles aan om het verband tussen de besparingen en de rellen te ontkennen. Maar slechts enkele weken voor de laatste parlementsverkiezingen stelde Lib Dem-leider Nick Clegg zelf nog dat de Tory-besparingen tot rellen zouden leiden. Is het een teken van kortzichtigheid van de regering dat het besparingen aanmoedigde in diensten die een element van ‘sociale controle’ van de regering over jongeren vormden?
Er zal nu een veelvoud van de relatief kleine sommen die worden uitgespaard door de bezuinigingen nodig zijn om de gevolgen van de rellen aan te pakken. In de nasleep van de rellen is er nood aan lokale campagnes voor de onmiddellijke heropening van alle gesloten jongerenfaciliteiten en van Connexions. De regering moet daar de middelen toe voorzien.
Rellen zijn geen oplossing
Rellen is niet de manier waarop we de regering een nederlaag kunnen toedienen. Het brengt integendeel enkel schade aan in de wijken waar werkenden wonen. Het geeft de kapitalisten bovendien een excuus om het repressieve staatsapparaat te versterken.
De Socialist Party is niet akkoord met anderen die de rellen vergoelijken. Zo is er de Socialist Workers Party die in de getroffen wijken affiches verspreidde waarin het de rellen voorstelde als een stap van “rellen tot revolutie.”
De huidige onlusten zijn een indicatie van de blinde woede tegenover het systeem. Ongetwijfeld zullen een aantal van de betrokken jongeren inspiratie hebben opgedaan bij de revoluties die dictaturen in het Midden-Oosten ten val brachten en de bewegingen op de pleinen in Griekenland en Spanje. Maar die bewegingen hadden een ander karakter dan de rellen. De situatie was uiteraard verschillend in elk land. Maar alle pleinbezettingen – van Spanje tot in Egypte – waren relatief gedisciplineerde massa-acties die ingingen tegen en preventief optraden tegen gewelddaden tegenover lokale winkels en dergelijke meer. Dat is de reden waarom de bewegingen die grotendeels onder jongeren begonnen, in staat waren om breder te gaan en de steun van bredere lagen te krijgen.
De rellen kregen wel massale media-aandacht, maar werden vooral aangegrepen door die media en de regering om jongeren verder te demoniseren en om een element van verdeeldheid in de strijd tegen de regering in te voegen. De regering zal enkel een nederlaag worden toegediend indien we bouwen aan een massale en verenigde beweging van al wie onder het besparingsvuur ligt. De georganiseerde arbeidersklasse in de vakbonden moet een sleutelrol spelen.
In Egypte moest Moebarak uiteindelijk aftreden toen de arbeidersklasse een algemene staking organiseerde. In Groot-Brittannië werd de Poll Tax van Thatcher niet neergehaald door de rellen van maart 1990, maar door de georganiseerde massale niet-betalingscampagne waaraan 18 miljoen mensen deelnamen.
Vakbondsactie
De dag die de Britse regering dit jaar het meeste schrik heeft aangejaagd, was 30 juni. Toen gingen 750.000 personeelsleden van de publieke sector in staking. Jammer genoeg ging het om slechts een vijfde van het personeel in de publieke sector, de anderen zijn georganiseerd in vakbonden die niet tot de actie hadden opgeroepen.
De leiders van de grootste vakbonden in de openbare sector waren tegen deelname, ondanks de roep daartoe van onderuit. Het falen van de Britse vakbondsleiding om een ernstige strijd tegen alle besparingen te voeren, is een belangrijke reden waarom het nu tot rellen is gekomen.
Brendan Barber, de algemeen-secretaris van de overkoepelende vakbondsfederatie TUC, waarschuwde dat de besparingen tot rellen zouden leiden. Maar hij heeft er niets aan gedaan om door middel van collectieve actie rellen te vermijden.
Indien de TUC, zoals we eisten, een ernstige strijd had gevoerd tegen de regering en daarbij haar zeven miljoen leden had gemobiliseerd, dan was de regering mogelijk al van de macht verdreven. Als de TUC in oktober vorig jaar al een nationale betoging tegen de besparingen had georganiseerd, had gemobiliseerd voor gemeenschappelijke acties met de studenten in november en vervolgens een algemene 24-urenstaking in de publieke sector had uitgeroepen, dan had dit op brede steun kunnen rekenen. Het zou ook een aantrekkingskracht hebben uitgeoefend op de meest onderdrukte lagen van de jongeren.
Nadat alle acties werden uitgesteld, moet de TUC nu snel handelen. Er moet onmiddellijk een oproep komen voor een nationale betoging tegen alle besparingen en voor een toekomst voor de jongeren. Dat moet een stap zijn in de richting van een dag van gecoördineerde stakingsacties in de herfst, nu met een oproep onder alle vier miljoen de personeelsleden van de publieke sector en gecombineerd met een scholieren- en studentenstaking.
Een vakbondsbetoging moet duidelijk maken dat de vakbonden samen met de jongeren willen opkomen voor een alternatief. De brede vakbondssteun voor de campagne ‘Youth Fight for Jobs’ en de ‘Jarrow Mars’ deze herfst waarbij wordt geprotesteerd tegen de hoge jongerenwerkloosheid, toont het potentieel.
Het is echter ook belangrijk dat de betoging wordt opgezet rond duidelijke eisen. Daaronder moet de herinvoering van de studiebeurs worden geëist alsook de afschaffing van het inschrijvingsgeld aan de universiteiten.
De vakbonden moeten zich ook verzetten tegen iedere poging van de regering om de rellen aan te grijpen om jongeren nog meer lastig te vallen. We moeten integendeel opkomen voor het stopzetten van het willekeurig fouilleren van jongeren en ons duidelijk verzetten tegen pogingen om het repressie-apparaat van de staat uit te bouwen. Minister Teresa May verklaarde eerder dat ze het waterkanon en traangas naar Groot-Brittannië zou halen. Het gebruik van rubberkogels wordt overwogen.
Als dat effectief gebeurt, zal het in de toekomst worden ingezet tegen betogingen van arbeiders en studenten. Vorig jaar zagen we al hoe de politie met geweld reageerde op de studentenbetogingen. De vakbonden moeten eisen dat de controle van de politie in handen komt van democratisch verkozen lokale comités.
De uitbarsting van woede op de Britse straten is een veroordeling van het kapitalisme dat niet in staat is om de volgende generatie de beperkte levensstandaard aan te bieden die de arbeiders de afgelopen twintig jaar hadden.
De vakbonden moeten nu handelen om aan te tonen dat ze aan de kant van de jongeren staan. Om volledig effectief te kunnen zijn, moet dit worden gekoppeld aan de strijd om een nieuwe massale partij voor arbeiders en jongeren op te bouwen. Zo’n partij zou voor een socialistische samenleving moeten staan.
Enkel door de grote bedrijven die de Britse economie domineren in democratisch publiek bezit te brengen, zal het mogelijk zijn om jongeren een echte toekomst aan te bieden. Het kapitalisme kan zelfs de basisnoden zoals werk, huisvesting en onderwijs niet aanbieden aan de komende generatie. Democratisch socialisme zou inhouden dat de productie wordt gepland om de behoeften van iedereen in te vullen in de plaats van de winsten van een kleine minderheid.
De Socialist Party eist:
- Een onafhankelijk onderzoek onder leiding van de vakbonden naar de dood van Mark Duggan, naar de wijze waarop de rellen werden aangepakt en naar de oorzaken van de rellen. Afschaffing van de IPCC. De politie moet verantwoording afleggen door democratische controle van de lokale bevolking.
- Stop het fouilleren. Neen aan sectie 60
- Voor democratische controle op de politie door lokaal verkozen comités met daarin vertegenwoordigers van de vakbonden, gemeenteraden, organisaties van sociale huurders en wijkorganisaties.
- De regering moet de verliezen en kosten van kleine handelaars en huiseigenaars als gevolg van de rellen onmiddellijk vergoeden
- De gemeenten moeten diegenen die hun huis verloren in de rellen onmiddellijk een nieuwe huisvesting aanbieden. Voor het investeren in sociale huisvesting en renovatie. Dat creëert werk en verbetert de gezondheidssituatie.
- Voor het onmiddellijk terugdraaien van de beslissing om lokale jongerendiensten en Connexions te sluiten. De regering moet met middelen over de brug komen.
- Neen aan alle besparingen op het vlak van jobs en openbare diensten. Gratis en degelijk onderwijs en opleiding voor iedereen. Herinvoering van de studiebeurs en afschaffing van het inschrijvingsgeld. We eisen grote publieke investeringen in werkgelegenheid en openbare diensten.
- Voor een massale campagne die voor deze eisen opkomt en die ook opkomt voor een socialistische verandering in de wijze waarop de samenleving wordt beheerd. Voor democratische planning van de rijkdom en de middelen van de samenleving en dit onder de controle en het beheer van de arbeidersklasse, niet de miljonairs