De beweging van Indignados (misnoegden) in Spanje toonde de woede en de weigering om te betalen voor hun crisis. De centrale slogan van deze beweging is: “Wij zijn geen koopwaar in handen van politici en bankiers”. De beweging maakt duidelijk dat onder de generatie ‘zonder toekomst’ een anti-kapitalistisch bewustzijn groeit.
De crisis heeft vernietigende gevolgen in Spanje, de malaise is groot. De pensioenleeftijd werd opgetrokken van 65 naar 67 jaar, er werd fors bespaard op de budgetten voor de openbare diensten, de banken beginnen gezinnen die hun hypotheek niet meer kunnen afbetalen uit hun huizen te zetten, 40% van de jongeren zit zonder werk (met in totaal 4,9 miljoen werklozen), de nieuwe hervorming van de arbeidswetgeving voert nog meer onzekere contracten in met nog meer flexibiliteit,… Tegelijk worden tientallen verkiezingskandidaten van beide grote partijen, PSOE (sociaal-democraten) en PP (conservatieven), beschuldigd van corruptie of andere misdrijven. De mensen weten waar ze tegen zijn en zoeken een alternatief.
De indignados: een beweging met veel potentieel
Deze beweging haalde inspiratie bij de revoluties in Egypte en Tunesië en had op zijn beurt een internationale impact. Er kwamen ook pleinbezettingen en volksvergaderingen in steden en dorpen in onder meer Griekenland maar ook in bijvoorbeeld Israël.
Op 19 juni riepen de indignados op tot een internationale actiedag tegen het Europact, een akkoord tussen de Europese regeringen om een hard besparingsbeleid op te leggen. Het kwam op deze dag tot grote betogingen met 275.000 deelnemers in Barcelona en 150.000 in Madrid. Deze betogingen en de acties tegen de huisuitdrijvingen tonen een enorm potentieel. De indignados moeten zich naar de arbeidersklasse richten om samen met alle slachtoffers van de economische rampspoed in verzet te gaan.
De bezettingen op het Puerta del Sol (Madrid) en de Plaça de Catalunya (Barcelona) werden opgeheven om het verzet te organiseren in de samenleving door de acties te richten op de wijken. Dat kan een grote stap vooruit betekenen indien het leidt tot een betrokkenheid van bredere lagen van arbeiders en jongeren. Er waren al honderden mensen op de vergaderingen en acties, maar het zal er op aankomen om dit aantal op te drijven na de zomervakantie.
De beweging is niet homogeen, maar toch weerklinkt steeds meer de roep naar een algemene staking. Op de betoging van 19 juni in Barcelona was er vooraan een spandoek met de slogan: “naar een algemene staking”. Op de Plaça de Catalunya was er van bij het begin een werkgroep ‘algemene staking’ met het idee om de economie lam te leggen en de strijd te organiseren op de werkvloer om tot een overwinning te kunnen komen. Deze werkgroep groeide uit tot de “Nationale Coördinatie van de 15M-beweging naar een algemene staking” (15M staat voor 15 mei, de dag van de eerste bezettingsactie). De werkgroep begrijpt de remmende rol van de vakbondsleiding. Ze richt zich naar de arbeidersorganisaties om met de gewone vakbondsleden in discussie te gaan om de noodzaak van strijdbare en democratische organen te verdedigen. Algemene vergaderingen op de werkvloer zouden daartoe een aanzet kunnen vormen.
Maar er zijn tegenstrijdige standpunten binnen de beweging. Dat blijkt onder meer uit de slogan voor 15 oktober, een nieuwe internationale actiedag. De slogan roept op tot “globale verandering”. Dat is een vage slogan die minder concreet is en een stap achteruit vormt tegenover de slogans van 19 juni. Het is geen goede benadering om de beweging te verbreden onder de arbeidersklasse.
Dit stelt de cruciale kwestie van een democratisch functioneren van de beweging. Het mag niet zijn dat dergelijke slogans, die een volledige beweging moeten vertegenwoordigen, worden beslist door een kleine groep van niet-verkozen personen die een beslissing via het internet aan de rest oplegt. Er is dringend nood aan democratisch verkozen vertegenwoordigers van de lokale bijeenkomsten in de barrios (wijken) om per stad met vertegenwoordigers te vergaderen en uiteindelijk ook vertegenwoordigers te kunnen verkiezen voor regionale en nationale bijeenkomsten die transparant moeten zijn. Dergelijke vertegenwoordigers moeten op ieder moment afzetbaar zijn door diegenen die hen hebben verkozen.
Echte democratie betekent het kapitalisme afschaffen
De officiële eisen bevatten heel wat goede elementen. Zo wordt ingegaan tegen de hervorming van de pensioenen en tegen de hervorming van de arbeidswetgeving. Het eisenplatform stelt dat politici niet meer mogen verdienen dan het gemiddelde loon van de gewone bevolking. Het richt zich ook tegen het ondersteunen van de banken en voor de nationalisering van de banken in moeilijkheden. De indignados pleiten voor een arbeidsduurvermindering zonder loonsverlies, voor meer sociale woningen, voor een vermogensbelasting, voor degelijke openbare diensten,… Op de bijeenkomsten wordt bovendien nog verder gegaan op het vlak van eisen.
Maar al deze eisen kunnen we niet afdwingen in een systeem dat zich op de winstlogica baseert. Enkel een fundamentele breuk met het kapitalisme en het instellen van een democratisch alternatief waarbij de controle op de rijkdommen en de sleutelsectoren van de economie uit de handen van de kapitalisten wordt genomen, kan ervoor zorgen dat een einde wordt gemaakt aan de besparingen. Het is enkel dan dat we een echte democratie kunnen bekomen waarbij de bevolking ook effectief iets te zeggen heeft met een regering van arbeiders en jongeren in het kader van een socialistische samenleving.