“History often emerges only in retrospect. Events become significant only when looked back on” (Time). Wat begon met de wanhoopsdaad van een jongeman mondde uit in een regionale protestgolf dat regimes deed wankelen. Maar ook buiten het Midden-Oosten en Noord-Afrika zien we een echo van wat er zich aanvankelijk in Tunesië heeft afgespeeld.
Time Magazine verkoos de demonstrant tot persoon van het jaar. En terecht want hun redelijk willen stroomt over de aarde en die stroom rijst al meer en meer. Niet alleen de demonstrant uit het Midden-Oosten of Noord-Afrika, ook de demonstrant in Europa, de VSA of daarbuiten is persoon van het jaar. Het protest in Tunesië en Egypte kreeg navolging in Zuid-Europa waar jongeren ook pleinen bezetten. Het werden de Tahrirs van Europa, en hoewel deze acties lang niet hetzelfde effect hadden als hun Egyptische inspiratiebron lijkt er wel iets te zijn veranderd: de geest is uit de fles.
Deze indignados kregen elders navolging, ook in Griekenland waar al langer mensen op straat komen tegen een besparingsgolf dat hun toekomst om zeep lijkt te helpen. Maar de golf is geen eenrichtingsverkeer. De demonstraties in Egypte en Tunesië werden een inspiratiebron voor het Amerikaanse Occupy Wall Street, een beweging die de Europese indignadobeweging nieuw leven wist in te blazen en op elf november ook in Tunesië navolging kreeg. Occupy werd in Tunesië de grootste protestactie sinds de zomer.
Time schrijft: “Everywhere this year, people have complained about the failure of traditional leadership and the fecklessness of institutions. Politicians cannot look beyond the next election, and they refuse to make hard choices. That’s one reason we did not select an individual this year.” Such an individual had er even goed kunnen staan, want deze uitbuiters zijn vandaag niet meer instaat op de oude manier nog te regeren. Sommige politici vallen, andere bereiden de transitie voor, andere nog zitten in diepe crisis.
Nu in Libië Kadhaffi omver is geworpen (maar een hoop resten van het Kadhaffi-regime nog niet) en in Tunesië en Egypt de uitslagen van de verkiezing domineren, lijkt het protest te luwen. Maar het is vast een schijn. Lokaal is de onvrede nog groot en kunnen nieuwe uitbarstingen plaatsgrijpen. Internationaal gaan de demonstraties gewoon door. In Rusland bijvoorbeeld, maar misschien ook in Congo, tegen juist onbetrouwbare verkiezingen. In Brussel hebben we er een glimp van kunnen opvangen: de wijk Matonge.
In België heeft de publieke opinie het niet zo hoog op met de demonstranten in eigen land. De rellen in Matonge worden op afkeuring onthaald. Er is soms onbegrip waarom die mensen uitgerekend hier op straat komen. Maar ook de vakbonden moesten het ontgelden. De betoging van 2 december kreeg de etiketten “onvolwassen”, “onnodig”, “ongepast” en “onredelijk” opgeplakt. De Belgische demonstrant is vandaag nog een onbeminde minderheid, maar hoeft het niet altijd te blijven. Politici slagen er altijd in de hele bevolking tegen zich in het harnas te jagen. Dus de Belgische demonstrant hoeft niet ongerust te zijn.
Maar laten we vooral niet vergeten dat het voor demonstranten geen spelletje is. Het is geen linkse hobby of een uiting van verwaande jongeren, zoals sommige politici wel eens zouden durven beweren. Ongenoegen kan soms heel diep zitten omdat het heel reëel is. Griekenland bijvoorbeeld wordt zo goed als uitgeknepen. Maar kijk ook eens naar Egypte waar demonstranten vandaag nog altijd opgepakt en gemarteld kunnen worden. En vooral Syrië waar duizenden mensen het slachtoffer zijn van militaire repressie.