Afgelopen dinsdag verkozen de kiezers in Québec de Parti québécois (PQ) om een minderheidsregering te leiden met Pauline Marois als eerste vrouwelijke premier in de geschiedenis van Québec. Na de onrust met massale studentenstakingen werd een afstraffing van de liberale partij van Charest verwacht. De PQ beloofde om de gehate wet 78, waarmee de repressie tegen de studenten werd opgevoerd, af te schaffen en de voorziene verhoging van het inschrijvingsgeld te blokkeren.
De peilingen voorspelden een nek-aan-nek race tussen de PQ, de PLQ (liberale partij) en de Coalition Avenir Québec (CAQ, grotendeels een afsplitsing van de PQ). De PLQ zorgde voor een verrassing en haalde 31,2% met slechts 4 zetels minder dan de PQ dat 31,9% haalde. De nipte nederlaag van de liberalen die sinds 2003 aan de macht zijn, omvatte wel het symbolische verlies van de zetel van de vorige premier Jean Charest zelf die meteen publiekelijk de nederlaag van zijn partij erkende.
De PLQ heeft de prijs voor het besparingsbeleid betaald. De partij weigerde een millimeter toe te geven in de strijd tegen de studenten die ingingen tegen een verhoging van de inschrijvingsgelden en de regering dreef de repressie verder op met wet 78. Het feit dat de twee belangrijkste oppositiepartijen zich niet als echt alternatief konden opwerpen, verklaart de hoge score die de liberalen alsnog wisten te behouden. De belangrijkste partij van de beweging voor meer soevereiniteit in Québec, de PQ, was van 1976 tot 1985 en van 1994 tot 2003 aan de macht. De partij verklaarde aan de kant van de studenten te staan, maar tegelijk werd steun gegeven aan het besparingsbeleid en zelfs aan de verhoging van de schoolkosten. De CAQ verbergt niet dat het voor een liberaal beleid staat waarbij ook de politie wordt ingezet om de studentenbeweging te stoppen en desnoods de studenten te dwingen om terug naar de klassen te gaan.
De CAQ haalde 27,1% wat goed is voor 19 zetels. Dat is een nederlaag voor partijleider François Legault die wilde scoren met de strijd tegen de corruptie die welig tierde onder de liberale ministers (onder meer door de toekenning van contracten aan bedrijven die door de maffia worden gecontroleerd in ruil voor financiële bijdragen aan bepaalde partijleden). Zelfs indien corruptie een belangrijk thema was tijdens de korte campagne, kon Legault amper het verschil maken. Het gebrek aan coherentie en het feit dat hij het besparingsbeleid nog verder wilde door duwen, maakten dat de ruimte beperkt was.
Québec Solidaire, enige partij die de studenten echt vertegenwoordigt
Zelfs indien de studentenbeweging zelf geen onderwerp van debat was tijdens de verkiezingscampagne, was het duidelijk dat de sociale onrust van 2012 een rol zou spelen in de verkiezingen. De kleine linkse partij Québec Solidaire (QS) werd in 2006 opgericht en is de enige partij die de eisen van de studenten verdedigde bij deze verkiezingen. De partij eist niet alleen dat de verhoging van het inschrijvingsgeld wordt ingetrokken, maar komt ook op voor gratis hoger onderwijs.
Op basis van de betrokkenheid bij de studentenbeweging kon QS zich de afgelopen periode versterken. Dat bleek ook bij de verkiezingen. Van 122.618 stemmen (3,78%) in 2008, groeide QS naar 263.233 stemmen (6,03%) bij deze verkiezingen. Naast Amir Khadir, die in 2008 al werd verkozen, krijgt de partij met Françoise David nu ook een tweede verkozene. Daarnaast boekte QS een aantal goede resultaten in enkele kiesomschrijvingen waar het tweede werd, onder meer in Sainte-Marie-Saint-Jacques en Hochelaga-Maisonneuve was dit het geval. En ook belangrijk: QS slaagde er in om haar ledenaantal te verdubbelen tot intussen ongeveer 13.000 leden.
Context van klassenstrijd
De verkiezingen vonden plaats na de enorme studentenbeweging met een staking die aanhield tot vlak voor de verkiezingen. Toen beslisten de studentenorganisaties om de lessen te hervatten. De staking begon op 13 februari en duurde tot in augustus. Er waren tal van massale betogingen, met tot 400.000 betogers. De acties waren gericht tegen de verhoging van de schoolkosten, de vermarkting en privatisering van het onderwijs die door de heersende klasse op de agenda worden geplaatst.
Wet 78 zorgde voor een polarisatie in de samenleving, wat Charest overigens wilde. Het zorgde ervoor dat hij zijn steun kon organiseren onder de meest conservatieve lagen van de bevolking. Tegelijk sloten anderen zich bij het protest aan.
Delen van de arbeidersbeweging begonnen zich aan de kant van de studenten te organiseren. De vakbondscentrales zelf probeerden jammer genoeg wel steeds om een volledig samengaan met de studentenbeweging te vermijden, ze beperkten zich tot logistieke steun. De vakbondsleiding staat dicht bij de PQ en wilde vermijden dat de beweging verder zou gaan dan de studenteneisen en ook hun politieke partner zou bedreigen.
In de zomer verloor de studentenbeweging uiteraard aan uitstraling, ook al waren er nog steeds druk bijgewoonde avondbetogingen met potten en pannen. Op het ogenblik dat de verkiezingscampagne begon, waren veel studenten en de meest bewuste arbeiders grotendeels vermoeid.
De rechterzijde van de studentenbeweging, vertegenwoordigd door de leiding van de studentenfederaties FECQ (Fédération étudiante collégiale du Québec) en de FEUCQ (Fédération étudiante universitaire du Québec), verdedigde binnen de beweging het idee om de strijd op het electorale vlak te richten en de traditionele partner PQ te ondersteunen.
CLASSE, de grootste en meest radicale studentenorganisatie, was verdeeld tussen een tendens die de verkiezingen wilde negeren en die stelde dat de verkiezingen geen oplossingen zouden brengen voor de eisen van de beweging en anderzijds een tendens van aanhangers van Québec Solidaire. Die hebben het debat niet echt benadrukt, waardoor CLASSE de verkiezingen vooral heeft genegeerd en bleef oproepen om de beweging voort te zetten op een ogenblik dat ze buiten adem was.
Op de avond van de verkiezingen kwamen duizend jongeren bijeen voor een meeting van Québec Solidaire. Tegelijk was er wat verder een weinig succesvolle betoging van 200 mensen die betoogden tegen de verkiezingen.
De PLQ en de CAQ hebben samen meer zetels dan de PQ en kunnen een regeringscoalitie vormen. Als er stappen in die richting worden gezet, zijn nieuwe verkiezingen in de lente niet uitgesloten.
Voor de heersende klasse lieten de verkiezingen toe om in te spelen op gebreken van de beweging. Het feit dat er verschillende strategieën waren en een gebrek aan open debat binnen de beweging, lieten verdeeldheid toe waar de PLQ al op inspeelde bij de onderhandelingen eerder dit jaar. De studenten hebben nu de lessen hervat en moeten het volledige lente-semester op een maand tijd (in september) erdoor jagen.
De PQ heeft al publiek aangekondigd dat de wet 78 wordt afgeschaft en dat ook de verhoging van de schoolkosten verdwijnt. Dat wekt de steun van een meerderheid van de beweging op. Ondanks alles zal de regering van Marois intussen proberen om het besparingsbeleid verder te zetten. De strijd is nog lang niet voorbij. De studentenstakingen van de afgelopen maanden gaven een beeld van het soort grote bewegingen van arbeiders en jongeren dat mogelijk is in de komende maanden en jaren.
Québec Solidaire is gegroeid en trok heel wat jongeren aan die met deze kiescampagne hun strijd wilden verderzetten. Deze energie moet gebruikt worden om QS aan te zetten tot straatcampagnes tegen alle besparingsmaatregelen.
Alternative Socialiste, onze zusterorganisatie in Québec, zal blijven meewerken aan QS. We doen dat met socialistische oplossingen en eisen en door te benadrukken dat de woede van de arbeiders en jongeren moet verenigd en gekanaliseerd worden om zo in te gaan tegen de belangen van de kapitalisten en hun politieke bondgenoten.