Bernie Sanders’ campagne is niets minder dan een politieke aardbeving. Voor het eerst in de Amerikaanse geschiedenis heeft een kandidaat die zichzelf als socialist omschrijft zo’n impact op het politieke debat. Het succes van zijn campagne vertegenwoordigt een fundamentele verandering in de Amerikaanse politiek.
Artikel door Bart Vandersteene uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Sinds Sanders’ overwinning in New Hampshire, waar hij met een nooit geziene voorsprong won van Clinton, wordt de strijd voor de nominatie van de Democratische Partij op het scherp van de snee uitgevochten. Sindsdien is z’n achterstand op Clinton in de nationale peilingen gehalveerd en wordt een overwinning van Sanders mogelijk.
Ondertussen staart de Republikeinse Partij in de afgrond. In feite vinden er twee voorverkiezingen plaats binnen de door crisis geteisterde Republikeinse Partij. Er is een anti-establishment voorverkiezing tussen Donald Trump, Ted Cruz die in Iowa won en Ben Carson. Daarnaast is er een strijd tussen de establishment-kandidaten Rubio, Bush en Kasich.
Trump, Cruz en Carson wonnen samen meer dan 53% van de stemmen in New Hampshire. Hun racistische, seksistische en islamofobe agenda vormt een reële bedreiging voor de werkende bevolking in Amerika en daarbuiten. Hun succes weerspiegelt op een verwrongen manier hoe mensen de politieke status quo beu zijn.
Als de linkerzijde er niet in slaagt om een duurzame politieke aanwezigheid op te bouwen en als ze toelaat dat bewegingen gekanaliseerd worden en steun blijven geven aan de establishment-kandidaten van de Democratische Partij, dan zal de ruimte voor een gestage groei van extreem-rechtse ideeën blijven toenemen. Er is een race tegen de tijd om een sterk, onafhankelijk, links alternatief op te bouwen tegenover de gevaarlijke ontwikkeling van rechtse populistische demagogie.
Een opstand van jongeren en de arbeidersklasse
Bernie Sanders’ campagne, met z’n enorme meetings en een record aantal kleine financiële giften, geeft uitdrukking aan de diepe woede in de Amerikaanse samenleving tegen Wall Street en de controle van het bedrijfsleven over de politiek.
In New Hampshire bleek uit exitpolls dat 83% van de Democratische kiezers tussen 18 en 29 jaar voor Sanders had gestemd. Bij kiezers met een gezinsinkomen onder 100.000 dollar per jaar haalde Sanders 65% en bij kiezers met een gezinsinkomen lager dan 30.000 dollar was dat 71%. De enige categorie kiezers waar Clinton een meerderheid haalde, was die met een gezinsinkomen van meer dan 200.000 dollar.
Doorgaans wordt in voorverkiezingen vooral gestemd door kiezers die ouder, blanker en welvarender zijn dan de gemiddelde Amerikaan. Dat zou Clinton een voordeel moeten bieden. Maar de campagne van Sanders leidt tot enthousiasme en een opvallend hoge opkomst van jongeren en werkenden.
Bernie won in New Hampshire ook 55% van de vrouwenstemmen. Dit lokte bij Madeleine Albright, minister van Buitenlandse Zaken onder Bill Clinton, de reactie uit dat er “een speciale plaats in de hel bestaat voor vrouwen die andere vrouwen niet steunen.” Gloria Steinem, een feministe die in de jaren 1960 en 1970 toonaangevend was, stelde dat jonge vrouwen vooral voor Sanders stemmen omdat “de jongens bij Bernie zijn” terwijl jonge vrouwen beter hun eigen keuzes zouden maken. Beide uitspraken moesten enthousiasme creëren voor de mogelijkheid van de eerste vrouwelijke president. Maar ze hadden een omgekeerd effect. De uitspraken werden terecht als denigrerend en elitair gezien. De ervaring heeft al geleerd dat voor een vrouw stemmen enkel en alleen omdat ze een vrouw is, niet volstaat. Dat geldt ook voor Hillary Clinton.
The Establishment Strikes Back
Bij de heersende elite is er een diepe angst voor de revolte in beide klassieke partijen van het Amerikaanse kapitalisme. Lloyd Blankfein is de CEO van Goldman Sachs. Hij zei onlangs dat Bernie Sanders’ campagne “een gevaarlijke moment” creëert. Er wordt gevreesd dat deze campagne miljoenen mensen vertrouwen geeft om in te gaan tegen de belangen van de grote bedrijven, banken en de elite. Miljardair Michael Bloomberg, de voormalige burgemeester van New York City, speelt ernstig met het idee van een onafhankelijke presidentiële campagne mocht de crisis in beide partijen zich verderzetten.
Sinds Iowa is de toon van de Clinton-campagne negatiever en venijniger geworden. In het eerste debat na Iowa beschuldigde Clinton Sanders van het voeren van een ‘lastercampagne’ door telkens te wijzen op haar connecties met Wall Street en voor het feit dat een groot deel van de financiering van haar campagne daar vandaan komt. Veel van deze aanvallen zijn mislukt en het heeft integendeel nog extra de aandacht gevestigd op de link tussen Clinton en het establishment dat gewantrouwd wordt door een heel groot deel van de bevolking.
Onder druk van Sanders is Clinton opportunistisch naar links opgeschoven. Ze probeert het beeld te creëren dat de kiezers vertrouwen kunnen hebben in haar om de belangen van gewone werkende mensen te verdedigen tegenover de banken. Maar Clinton’s parcours is absoluut duidelijk: ze is dé kandidaat van het bedrijfsleven.
Electorale voordelen Clinton
Hoewel Bernie het momentum aan zijn kant heeft, behoudt Clinton enorme troeven. Ze heeft de steun van de klassieke media, een extern kiesfonds dat 60 miljoen dollar heeft en een agressieve campagne zal voeren. Clinton beschikt over het machtige partij-apparaat van de Democraten en dit op zowat elk niveau. Meer dan 200 gouverneurs, senatoren en leden van het Huis van Afgevaardigden hebben hun steun voor Clinton al uitgesproken. Bernie Sanders kreeg de steun van twee leden van het Huis en geen enkele senator of gouverneur.
Clinton heeft ook de steun van de grote meerderheid van het ‘progressieve’ establishment, met inbegrip van mensen als Paul Krugman en Gloria Steinem. En ook het grootste deel van de vakbondsleiding nam de schandalige beslissing om Clinton te steunen. Nochtans is Clinton voormalig lid van de Raad van Bestuur van Wallmart, een bedrijf dat om een antisyndicale opstelling bekend staat. De officiële vakbondssteun zorgde er in Iowa voor dat Clinton 53% haalde bij gezinnen met vakbondsleden.
Een belangrijke factor in het voordeel van Clinton was haar naamsbekendheid in heel de VS. Maar hoe meer kiezers Sanders leren kennen, hoe meer dit voordeel verdwijnt.
De leiding van de Democratische Partij zal al het mogelijke doen om Sanders te stoppen. Als de “normale” instrumenten niet volstaan, dan zal de elite ingrijpende maatregelen eisen. Het is zelfs niet uitgesloten dat president Obama zich in de strijd zal werpen. Nochtans is er een afspraak dat de zittende president een neutrale houding inneemt. Obama is onder Democratische kiezers nog steeds populair en kan een reële steun voor Clinton betekenen.
# Movement4Bernie
Om te winnen zal een strategie nodig zijn die miljoenen mensen inspireert. Zoals Bernie zelf zegt: “Zelfs de beste president in de wereld kan het niet alleen opnemen tegen de klasse van miljardairs. De actieve betrokkenheid van een massabeweging is essentieel om tot een politieke revolutie te kunnen komen.”
Socialist Alternative, de zusterorganisatie van LSP die gekend is omdat het de enige socialistische organisatie is met een verkozen gemeenteraadslid in een grote Amerikaanse stad, lanceerde de campagne #Movement4Bernie. Dat is een campagne los van de structuren van de Democratische Partij en gericht op het betrekken van zoveel mogelijk mensen in de strijd. Socialist Alternative koppelt deze activiteiten aan de nood van een nieuwe partij voor de 99%.
Bernie heeft de keuze gemaakt om zich kiesbaar te stellen voor de Democratische nominatie. Veel van zijn sympathisanten begrijpen dat de Democratische Partij gecontroleerd wordt door de rijkste 1%. Velen zien het niet zitten om voor Clinton te stemmen, laat staan campagne te voeren, mocht Bernie verliezen.
Er is een kans dat de Democratische Partij een overwinning van Sanders zal blokkeren door het gebruik van de “superdelegates” – bijna 800 individuen die automatisch stemrecht hebben op de conventie van de Democratische Partij in juli. Dat is nog nooit gebeurd en de Democratische Partij zou er een zware prijs voor betalen. Maar om de macht over de eigen partij in handen te houden, is het establishment daar mogelijk tot bereid.
De campagne van Bernie Sanders heeft een nieuw tijdperk geopend in de Amerikaanse politiek. De discussie over hoe een meer rechtvaardige samenleving en hoe een socialistische samenleving er zou kunnen uit zien, staat hoog op de agenda. De diepe crisis van het kapitalisme ligt aan de oorsprong van deze ontwikkeling. Het is de verdienste van de campagne van Bernie Sanders dat deze discussie alle huiskamers en werkplaatsen van de VS bereikt. Uiteindelijk zal een partij voor de 99% nodig zijn om Bernie’s politieke revolutie te realiseren. De brede steun voor de campagne van Bernie Sanders toont het potentieel hiervoor.
Meetings over de VS met Bart Vandersteene:
- do 3 maart in Leuven
- woe 9 maart in Gent
- woe 16 maart in Hasselt
- woe 23 maart in Antwerpen
