Velen werden wakker met een kater. Niet Hillary Clinton, de gedoodverfde kandidaat van het establishment en zowat de volledige media, maar Donald Trump is de volgende president van de VS. Clinton verloor omwille van… Clinton zelf. Zoals we gisteren schreven: het establishment is geen efficiënt instrument tegen rechts populisme. Het establishment heeft een probleem inzake politieke vertegenwoordiging. De werkende bevolking heeft dit al langer en dreigt verder een hoge prijs te blijven betalen voor het falende kapitalisme. Velen vragen zich af hoe het zo ver is kunnen komen. Hieronder twee artikels uit onze archieven die wat verduidelijking brengen.
Donald Trump. Hoe kan een racistische, seksistische miljardair zo populair zijn?
Artikel door Bryan Koulouris, gepubliceerd op 2 september 2015
Robert Reich, de vroegere minister van Werk onder Clinton, waarschuwde het politieke establishment: “Politieke insiders zien niet dat het belangrijkste politieke fenomeen in Amerika vandaag de revolte is tegen de ‘heersende klasse’ van insiders die al decennialang Washington domineren.” (2 augustus 2015).
Er is een revolte tegen racisme, tegen de lage lonen, tegen ‘politiek as usual’. Ondanks een langere periode van economisch herstel, worden jongeren geconfronteerd met slechte jobs, torenhoge schulden en ecologische crisis. Het politieke establishment wordt gefinancierd en gecontroleerd door de grote bedrijven. Dit establishment krijgt het in elke peiling opnieuw hard te verduren.
De wereld staat ondertussen in brand met etnische en religieuze verdeeldheid en oorlog in grote delen van het Midden-Oosten. De Chinese devaluaties en beurscrash zorgen voor angst in de hele wereldeconomie. In Europa bedreigt het harde besparingsbeleid zelfs het voortbestaan van de EU. Het maakt dat steeds meer mensen zien dat dit systeem niet werkt.
Hoe kan een racistische, seksistische miljardair zo populair zijn?
Hoe is het in deze situatie mogelijk dat een racistische, sekistische miljardair als Donald Trump zoveel respons krijgt? Trump vindt gehoor voor zijn aanvallen op beide partijen en op alle politici. Hij zegt openlijk dat het politieke systeem opgekocht wordt. En hij kan het bewijzen, hij kocht zelf tal van politici. Zijn retoriek is niet bepaald voorzichtig, sommige Republikeinse kiezers vinden dat verfrissend. Hij is ook een monster gecreëerd door het rechtse establishment dat al jarenlang stookt met racisme en een polarisering tussen bevolkingsgroepen.
Het is opmerkelijk dat Trump steun en enthousiasme kan vinden, terwijl de gevestigde Republikeinen daar niet in slagen. De gevestigde Republikeinen waren ook erg traag in hun verzet tegen de meest verwerpelijke uitspraken van Trump. De Republikeinen staan voor een fundamenteel probleem: ze moeten een rechtse basis enthousiasmeren terwijl die basis steeds verderaf staat van de kiezers die naar links opschuiven.
Clinton kan niet bekoren
De campagne van Bernie Sanders krijgt momentum, terwijl Clinton er niet in slaagt om de Democraten te bekoren. Ook hier zien we een wantrouwen in het establishment. De primaries in beide partijen brengen kandidaten naar voor die niet gesteund worden door de grote bedrijven die de Amerikaanse politiek al zo lang domineren.
Deze schokken in het politieke systeem en de impliciete mogelijkheid van onafhankelijke kandidaturen voor de presidentsverkiezingen, zijn voorbodes van een grotere politieke aardbeving in de VS. Reich merkt op: “Amerika kende lang een heersende klasse, maar de bevolking was bereid om deze te tolereren in de drie decennia na Wereldoorlog Twee toen de welvaart breed gedeeld werd en de Sovjet-Unie een bedreiging vormde. De heersende klasse leek toen welwillend en slim. Maar in de afgelopen drie decennia – op een ogenblik dat bijna alle economische vooruitgang naar de top ging terwijl de lonen van de meeste mensen afnamen – leek het alsof de heersende klasse de eigen zakken vulde ten koste van de rest.”
Hol populisme bestrijden
Dit systeem faalt en verliest zijn legitimiteit bij een nieuwe generatie die het slechter denkt te hebben dan hun ouders. Bewegingen voor werk, gelijkheid en vrijheid zullen op de voorgrond treden en een politieke uitdrukking vinden.
Het fenomeen Donald Trump is echter een waarschuwing voor de arbeidersbeweging en progressieve organisaties. Het anti-establishmentgevoel kan ook door rechtse en soms racistische en seksistische standpunten gemobiliseerd worden.
In deze context moeten we ons organiseren rond thema’s die er voor de mensen in onze wijken, scholen en werkplaatsen toe doen: hogere lonen, betaalbare huisvesting, degelijk onderwijs en een einde van racistisch politiegeweld. Dat is hoe het holle populisme van miljardairs kan gestopt worden en hoe we tegelijk een beweging opbouwen die mensen inspireert en motiveert om zelf ook actief te worden.
Dump Trump! Rechtse populist is gevaar voor gewone werkenden
In het begin werd de campagne van Donald Trump vaak gezien als een slechte grap. Met zijn blonde toupetje en straffe uitspraken die meer leken op gefrustreerde cafépraat dan op politieke analyse werd zijn kandidatuur voor het presidentschap niet echt ernstig genomen. Toch vormt hij nu een serieuze bedreiging, ook voor de arbeidersklasse van de VS. Want achter de toogpraat van Trump schuilt niet enkel een extreemrechts programma, maar ook een ultra-populistische aanpak. Hij gebruikt schaamteloos het ongenoegen tegen het corrupte establishment om zijn nationalistisch, racistisch en seksistisch programma verkocht te krijgen. In de realiteit staat Trump en de hele Republikeinse kliek voor een rechts beleid dat in dienst staat van het establishment van de rijken om de grond vanonder de voeten van de georganiseerde werkenden en armen weg te slaan.
Artikel door Hanne (Antwerpen), gepubliceerd op 2 juni 2016
Hoe is Trump mogelijk in deze tijd?
De Republikeinse partij kan zijn handen niet in onschuld wassen. Hoewel veel andere kandidaten die uit de race vielen al verklaarden dat ze Trump niet zouden steunen, is Trump niet zomaar een duiveltje in een doos. Jarenlang heeft de Republikeinse partij racistische en seksistische standpunten gebruikt om stemmen te winnen. Door een verdeel- en-heerstactiek toe te passen kon ze zich altijd vergewissen van een deel van de stemmen uit de lagere middenklasse en van een deel van de blanke arbeidersklasse. Door de oorzaken van armoede af te schuiven op arbeiders met een migratie-achtergrond of werklozen, konden ze steevast een deel van het ongenoegen ombuigen in haar voordeel. Op deze basis kan ook Trump teren bij het conservatieve publiek. Zijn extreme uitspraken en wangedrag geven hem er nog een anti-establishmentimago bovenop.
Trump: racist, fascist, populist?
Trump gebruikt truuken uit de oude Republikeinse doos om stemmen te winnen. Denk maar aan racistische uitspraken, een seksistische houding en een nationalistisch programma. Hij pleit voor een muur tussen de VS en Mexico om migranten buiten te houden, omdat die volgens hem enkel criminaliteit meebrengen. Hij doet denigrerend tegenover vrouwelijke journalisten die hem interviewen.
Maar hij zegt ook internationale handelsverdragen tegen te willen houden en bedrijven te verbieden jobs in het buitenland uit te besteden. Deze laatste standpunten doen het goed onder de groeiende laag van werkenden wier job onzeker is en werklozen. Deze standpunten zijn een doorn in het oog voor grote bedrijven. Waarom verdedigt Trump deze eisen als hij een vertegenwoordiger is van het establishment? Trump gebruikt dit vooral om de arbeidersklasse aan zijn kant te krijgen, hij kan niet enkel naar migranten wijzen als de oorzaak van de economische crisis. Mede door de recente massabewegingen, niet enkel in de VS maar over de hele wereld, en door de corruptieschandalen is er een diep ongenoegen tegenover de bedrijfs- en bankenwereld. Dat ongenoegen wil Trump benutten om stemmen te halen onder de arbeidersklasse. Want voor de rest is Trumps programma er een van veel voordelen voor de rijken zoals hemzelf, en weinig rechten voor de meerderheid van de bevolking.
Sommige mensen claimen dat Trump een fascist is omdat hij wel erg nationalistische standpunten verdedigt, in tegenstelling tot sommige andere conservatieve kandidaten. Is dit werkelijk zo? Wij denken dat niet. Trump is ontegensprekelijk een racist en een seksist, hij vormt zeker een bedreiging voor de georganiseerde lagen van de arbeidersklasse. Maar fascisme is een ander fenomeen, een massabeweging die door delen van het establishment als laatste redmiddel wordt ingezet om de arbeidersbeweging volledig te breken. Trump is daarentegen veeleer een alleenstaand figuur die inspeelt op de angsten en woede van een groeiende laag van de bevolking. Dat hij daarin slaagt, is vooral een uitdrukking van een groeiende polarisering door de aanhoudende crisis, de armoede en het gebrek aan een voldoende sterk links alternatief om dit ongenoegen te organiseren. Trump is eerst en vooral een rechtse populist.
Hoe komt hij aan zoveel stemmen?
De Republikeinse partijleiding vergiste zich als ze dacht dat Trumps houding het grotere publiek zou afschrikken. De Amerikaanse bevolking is bijna wanhopig op zoek naar een politieke uitdrukking voor de woede tegenover het onrechtvaardige systeem. Trump kon daar als geblondeerde bliksemafleider op inspelen.
Het ongenoegen keert zich niet enkel tegen de Republikeinse partijleiding, ook de Democraten behoren tot het establishment. Hier worden de Democraten soms als gematigder of zelfs als progressief voorgesteld. Maar de Democraten en Hillary Clinton zijn een instrument van diegenen die hen financieren: grote bedrijven, Wall Street, miljonairs, … Om kiezers voor zich te winnen, neemt Clinton soms progressieve standpunten in. Maar de rijke investeerders die haar campagne financieren weten wel beter. En veel Amerikanen weten dit ook, waardoor het vertrouwen in het Democratische establishment erg klein is.
Obama kon op een heel populistische manier zijn eerste ambtstermijn binnenhalen, met de belofte van ‘change’. Bij zijn herverkiezing was de steun al veel beperkter. Voor de gewone Amerikaan was er immers geen verandering. Onder het presidentschap van Obama waren er veel bewegingen tegen corruptie, ongelijkheid maar ook politiegeweld tegen zwarten. Ook de ‘hope’ werd geen werkelijkheid voor velen.
Het is op deze frustraties en kwaadheid dat Trump zijn steun kan opbouwen. Hij is niet de enige die dit doet. Bernie Sanders schokt het Democratische establishment met zijn campagne. Hij is gefinancierd door de gewone bevolking en roept op tot massabewegingen van onderuit om het corrupte systeem te veranderen. Helaas geeft Sanders aan dat hij na de voorverkiezingen niet als onafhankelijke kandidaat zal opkomen om zijn politieke revolutie tot in november door te trekken. Socialist Alternative, onze Amerikaanse zusterorganisatie, roept daartoe op.
Hoe Trump stoppen?
De enige manier om Trump te stoppen, is door een breed alternatief op te bouwen vanuit de linkerzijde. Er is voldoende ongenoegen dat in massaprotest kan omgezet worden. Er is ook nood aan een grote campagne tegen Trump, een campagne die niet mag gericht zijn op steun aan Clinton, de kandidate van Wall Street. Links moet zich onafhankelijk opstellen en de werkende bevolking samenbrengen in de opbouw van een nieuw alternatief.
De mogelijkheid is er om een nieuwe linkse partij op te zetten die het monopolie van de Democraten en Republikeinen eindelijk kan slopen en erin zal slagen om het systeem te veranderen. De campagne van Bernie Sanders toont het potentieel om te organiseren buiten de Democratische partij. Duizenden mensen, meer dan Clinton of Trump op de been kunnen brengen, nemen aan zijn meetings deel. Zijn campagne is volledig gefinancierd door dezelfde gewone mensen, grote bedrijven kwamen er niet aan te pas. Als die massa bewogen wordt in de richting van een nieuwe partij van en voor de 99%, zal Trump steeds minder ingang vinden met zijn ultraconservatieve propaganda.
Geïnteresseerd in wat Amerikaanse socialisten te zeggen hebben en zullen doen tegen president Trump? Kom dan naar onze meetings met Kshama Sawant, socialistisch gemeenteraadslid in Seattle.