De actie van de Actief Linkse Studenten op 17 november onder de noemer ‘Occupy University’ leidde tot discussie. De rechterzijde en de liberalen hielden tegenacties op de dag zelf. Het studentenblad Schamper stelde in haar editoriaal dat het om doelloos protest ging. De ALS reageerde met een open brief, eerdere reacties aan het studentenblad werden niet gepubliceerd onder het mom dat Schamper “politiek neutraal” is. Het zou nochtans veel “neutraler” zijn indien op het politieke standpunt van de hoofdredacteur ook mag gereageerd worden.
Pieter Van Nuffel, hoofdredacteur van Schamper, schrijft in zijn edito echter dat er helemaal “geen probleem is” en dit protest doelloos en belachelijk is. Hij deelt hiermee de mening van enkele even sociaal begane studentenverenigingen, het LVSV en KVHV. Laatsten stelden dan ook tegenover de Occupy beweging dat zij “de handschoen opnemen om de vrije markt en het kapitalisme wel te verdedigen”. Volgens het LVSV zijn jongeren uit armere gezinnen helemaal niet geïnteresseerd in hoger onderwijs en moet niet iedere belastingsbetaler er daarom voor opdraaien. Waarschijnlijk zijn ze volgens de liberalen veel meer geïnteresseerd in lastenverlagingen en fiscale cadeaus voor het patronaat, notionele interestaftrekken en zware saneringen in de overheidsdiensten?
Is er dan helemaal geen probleem in het Belgisch onderwijs? Vergeleken met andere landen staat ons onderwijs gelukkig nog niet zo hoog op de ladder van onderfinanciering en commercialisering. Betekent dit echter dat ons onderwijs daarom zo toegankelijk, democratisch en kwaliteitsvol is? Helemaal niet. ALS gaat er vanuit dat men slechts spreken kan van democratisch onderwijs wanneer de sociale afkomst van de student op geen enkele manier doorslaggevend is en iedere student vanuit dezelfde startpositie kan beginnen.
Een onderzoek aan de Katholieke Hogeschool Kempen toonde aan dat het volledige prijskaartje voor een jaar studeren gemiddeld 7.752 euro bedraagt voor een pendelende student en maar liefst 11.925 euro voor een kotstudent. Studiebeurzen zijn hiertoe ontoereikend. Een gezin moet al onder de armoedegrens leven om beroep te kunnen doen op een maximumbeurs van slechts 3600 euro. Deze enorme financiële kost samen met nieuwe selectiemechanismen zoals het creditsysteem, maken het onderwijs jaar na jaar ontoegankelijker en ondemocratischer voor de armere lagen uit de samenleving.
Is dit misschien gewoon een noodzakelijk kwaad? Dat was alleszins het politieke mantra dat we de afgelopen 30 jaar moesten aanhoren. Er was geen geld voor onderwijs, en de financiering werd dan ook afgebouwd van 7% van het BBP naar 4,5% van het BRP vandaag in Vlaanderen. Het aantal studenten nam de laatste 15 jaar toe met 40%, daarentegen daalde het personeel met 0,2%. Is het dan niet hallucinant dat er blijkbaar wel 30 miljard op 3 jaar tijd kan gevonden worden om aan de banken te schenken, dat er ieder jaar 5,5 miljard verdwijnt door de notionele interestaftrek, en dat bedrijven ieder jaar voor tientallen miljarden mogen frauderen?
Voor Schamper is dit blijkbaar allemaal zo erg nog niet. Men stelt wel terecht dat de Ugent beter zou moeten communiceren over de invoering van de 2-jarige masters. Maar er wordt met geen woord gerept over de impact op de werkdruk van het personeel, de toegankelijkheid voor studenten en de kwaliteit van een opleiding wanneer dit niet samengaat met extra financiering. Enkele weken terug verklaarde dezelfde hoofdredacteur in een even genuanceerd edito dat de ondervertegenwoordiging van vrouwen bij docenten (7%) en hoogleraren (25%) te maken had met “het wetenschappelijk feit dat vrouwen en mannen biologisch verschillende wezens zijn.” Dat het echter vooral de stijgende werkdruk voor het personeel is dat deze job amper combineerbaar maakt met een gezin en huishouden, dat vat men helemaal niet.
Het is dit debat dat de ALS wil aansnijden. Er staat een ongeziene besparingsgolf op ons af te komen die zeker ook het onderwijs zwaar zal treffen. Enkele dagen na de actie “Occupy University” stelde Marc Vandewalle van de Vlaamse Hogescholenraad dat een verhoging van de inschrijvingsgelden voor de hogescholen in de huidige situatie van onderfinanciering onvermijdelijk zal worden. Als er een verhoging van de inschrijvingsgelden zou komen, zou dit er één zijn van geen tientallen euro’s, maar één van honderden euro’s …
Wij willen ons niet bekommeren over hoe we de kruimels die overschieten voor onderwijs kunnen verdelen en mee de tekorten helpen organiseren. Wij wensen net zoals in tientallen andere landen de discussie te voeren over welk type van toekomst een kapitalistisch model nog biedt aan jongeren en welke alternatieven wij daar tegenover kunnen zetten.
- Mathias Vander Hoogerstraete namens Actief Linkse Studenten en
- Simon van Damme, studentenvertegenwoordiger in de Sociale Raad