Ons onderwijs is geen koopwaar

In september gaat het nieuwe academiejaar van start en betreden duizenden jongeren voor het eerst de auditoria van de universiteiten en hogescholen. Terwijl er een groeiend aantal studenten is, volgt de financiering van het hoger onderwijs niet. De afgelopen 15 jaar kwamen er in Vlaanderen 40% studenten bij, het personeelsbestand daarentegen nam met 0,2% af. Het resultaat: overvolle auditoria, geen ruimte voor persoonlijke begeleiding,… Ook in infrastructuur werd amper geïnvesteerd. Veel studenten zullen de eerste weken meermaals op de trappen van auditoria les volgen.

De afgelopen decennia is het budget voor hoger onderwijs gedaald van 2% van het BBP tot 1,2%. De overheid geeft liever geld uit aan fiscale cadeaus voor het patronaat of voor het redden van de banken. Om te investeren in de toekomst van jongeren die willen studeren, blijven er hierna geen middelen over. Sinds het begin van de crisis nam het overheidsbudget per student met bijna 20% af. De tekorten aan personeel, infrastructuur en sociale voorzieningen stapelen zich steeds meer op. Midden juli moesten enkele studentensteden al aankondigen dat de beschikbare studentenkoten, zowel publiek als privaat, bijna volledig volzet waren. Het chronische tekort aan huisvesting leidt tot torenhoge huurprijzen voor een soms erbarmelijke kwaliteit.

Een jaar studeren kost gemiddeld ongeveer 8.000 euro voor een pendelende student en tot 15.000 euro voor een student die op kot gaat. Studiebeurzen zijn volstrekt ontoereikend om deze studiekosten op te vangen. Een gezin moet al een eind onder de armoedegrens zitten om recht te hebben op de maximumbeurs van 3.600 euro. Ook het patronaat merkte het tekort aan middelen in het onderwijs op. Maar de werkgevers stellen niet voor dat er meer publieke middelen komen. Integendeel eisen ze dat de studenten opdraaien voor de onderfinanciering en dit via hogere inschrijvingsgelden. De Leuvense oud-rector André Oosterlinck liet zelfs verstaan dat de inschrijvingsgelden moeten verdubbelen.

Deze discussie zal ongetwijfeld opnieuw op tafel komen te liggen. Ook in andere landen wordt de aanval ingezet op de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Met inschrijvingsgelden tot 10.000 euro in Groot-Brittannië of de duizenden euro die in Nederland moeten betaald worden voor een masteropleiding, staan de aanvallen daar al verder. Als Ides Nicaise van het Hoger Instituut voor de Arbeid vervolgens stelt dat de inschrijvingsgelden hier moeten stijgen om een toevloed van buitenlandse studenten te vermijden, dan verkondigt hij de logica van de Europese elites die met hun Bolognaproces een ‘onderwijsmarkt’ willen creëren. Zo’n markt zorgt voor een neerwaartse spiraal inzake toegankelijkheid en kwaliteitsvol onderwijs. Wat de dictatuur van de markten aanricht, zien we vandaag in Griekenland. Zullen we toelaten dat het met ons onderwijs dezelfde kant uitgaat?

De aanvallen op het hoger onderwijs hebben de afgelopen maanden in verschillende landen tot protestbewegingen geleid. Net zoals in Québec, Chili, Groot-Brittannië, Griekenland, Spanje,… zullen we ook in België op straat moeten komen voor kwaliteitsvol en toegankelijk onderwijs. Daarbij pleiten wij voor meer publieke middelen voor onderwijs, 7% van het BBP zoals begin jaren 1980 zou een goede start zijn. Dit zullen we natuurlijk niet cadeau krijgen. Eengemaakte strijd met de rest van de samenleving is noodzakelijk om de besparingen een halt toe te roepen en een eind te maken aan de kapitalistische winsthonger.