Begin februari publiceerde het feministische magazine Axelle een artikel over de arbeidsvoorwaarden van het schoonmaakpersoneel aan de ULB en de campus Solbosch in het bijzonder. (1) De problemen van het schoonmaakpersoneel vloeien voort uit de onderaanneming die door de universiteit is ingevoerd voor een deel van de diensten.
Standpunt van de Actief Linkse Studenten aan de ULB
Zoals het artikel van Axelle duidelijk maakte is onderaanneming rampzalig voor het personeel, met onder meer ultraflexibiliteit, gebrek aan werkgerief, … Aanvankelijk is het de gezondheid van het personeel dat hieronder lijdt. Maar ook de kwaliteit van het werk neemt af. Voor ISS is het een groot risico indien een klant (een grote klant dan nog) niet tevreden is over de kwaliteit van het werk. Hiermee riskeert het immers om het contract te verliezen. Maar in plaats van voldoende personeel aan te werven en het nodige werkgerief te voorzien, keert ISS zich tegen het eigen personeel. Er zijn daartoe 8 controleurs aangesteld om het personeel op de campus Solbosch te controleren: 4 van de ULB zelf en 4 van ISS.
Begin 2015 zorgde de druk van die controleurs er zelfs toe dat een vakbondsafgevaardigde naar het ziekenhuis moest wegens een hartaanval. Het personeel van Solbosch ging meteen in actie uit solidariteit met de delegee. (2) Maar waren dergelijke problemen niet te voorzien door de universiteit?
In december 2012 verklaarde Martin Casier, de vice-voorzitter van de ULB, in een interview uit waarom de universiteit bepaalde diensten zou uitbesteden (3): “Omdat het niet onze job is. (…) Een schoonmaakbedrijf dat actief is bij 15.000 bedrijven, heeft heel wat schaalvoordelen. Het betekent dat de schoonmaak goedkoper wordt per vierkante meter indien we met een onderaannemer werken. We moeten bovendien geen interne opvolging doen, we kunnen ons ontdoen van het beheer van de schoonmaak. We leggen een lijst van taken vast en dit wordt gecontroleerd.”
Om het contract uit te besteden, speelde de ULB verschillende bedrijven tegen elkaar uit. De schoonmaaksector wordt gekenmerkt door aanbestedingen op basis van de goedkoopste voorstellen. Er werden prijzen aangeboden die duidelijk onder de marktprijs lagen. (4) Zelfs de Europese werkgeversfederatie FENI erkent het probleem (5): “De meeste bedrijven erkennen dat aanbestedingen op basis van de laagste prijzen leiden tot een neerwaartse spiraal.”
Als de ULB wil besparen door ‘schaalvergroting’, betekent dit dat het personeel ervoor moet betalen. Zoals Anita in het artikel van Axelle opmerkte: “ISS stelde het laagste bod voor om deze werkplaats in 2014 binnen te halen. Het probleem is dat de ULB de kwaliteit van het werk controleert. Maar met al het werk dat van ons gevraagd wordt, is die kwaliteit onmogelijk…”
En dat is niet alles. Het personeel betaalt nog een tweede keer voor de onderaanneming. Eens het contract getekend is, worden personeelsleden van de onderaannemer aan een andere collectieve arbeidsovereenkomst onderworpen dan het personeel van het bedrijf waar diensten worden geleverd. Anita legde in het interview uit dat ze zelfs geen verminderd tarief in het restaurant heeft omdat ze formeel gezien geen personeelslid van de ULB is. Het restaurant is niet het enige negatieve element in de collectieve regels. Er zijn ook nog de niet-betaling van vervoerskosten, kosten voor het reinigen van werkkleding, niet-betaling van premies, er zijn geen extralegale feestdagen zoals aan de ULB, … Op deze manier zorgt de ULB voor verdeeldheid onder het personeel: een verschillend bedrijf betekent ook een andere vakbond. Dat ondermijnt het collectief verzet tegen de gemeenschappelijke werkgever.
Martin Casier had het ook over de beruchte ‘controle’ op de takenlijst die aan ISS is opgelegd. Om het personeel te controleren, wordt zelfs aangeworven! In hetzelfde interview gaf Casier aan waarover het eigenlijk gaat: de schoonmaak uitbesteden, is goedkoper voor de ULB. Het gaat niet om het aanbieden van dienstverlening aan de gemeenschap, maar om het maken van winst. In plaats van de universiteit in de uitverkoop te zetten en diensten uit te besteden aan wie dit het goedkoopste wil doen (op kap van het personeel), moeten er meer publieke middelen voor onderwijs komen.
De problemen zijn overigens niet nieuw. Begin 2000 ging hetzelfde schoonmaakpersoneel, toen tewerkgesteld door het bedrijf Adiclean, in staking tegen het willekeurig ontslag van een collega (7). Tijdens de raad van bestuur van 6 maart 2000 kwamen de vakbonden tussen om uit te leggen dat het willekeurig ontslag mogelijk was geworden door de onderaanneming. (8)
In datzelfde jaar was er een ander conflict dat eveneens een idee biedt van de zogenaamde voordelen van het uitbesteden van de schoonmaakdienst. (9) Adiclean maakte misbruik van het personeel op vlak van de werkroosters. De ULB deed alsof het deze feiten onderzocht. Het onderzoek werd gevoerd door een verantwoordelijke van… ISS. De vakbond ging daar meteen tegen in verzet, het personeel van de ULB verklaarde zich solidair met het schoonmaakpersoneel (10). Waarop de ULB niet aarzelde om de vakbond, Gauche Syndicale, meteen allerhande verwijten naar het hoofd te gooien. (11)
De zogenaamde discussie over het probleem van het beheer van de schoonmaakdienst is niets anders dan het opleggen van de neoliberale dogma’s. ISS telt in België bijna 10.000 werknemers en wereldwijd een half miljoen. (12) ISS wordt niet ingezet om de problemen van het personeel op te lossen, maar om de cijfers van de bestuurders op te krikken. Bij problemen kan de ULB de handen in onschuld wassen en de bal in het kamp van ISS leggen, een multinational die niet aarzelt om het hard te spelen bij sociale conflicten.
De schoonmaaksector is de zesde grootste in ons land en stelt vooral vrouwen tewerk: 65% van het personeel bestaat uit vrouwen (13). De sector is de tweede grootste in de carrousel van onderaanneming (na de interimsector…). Er kan aan toegevoegd worden dat 68% van het personeel in de sector geen voltijds contract heeft. (14) Dit alles geeft aan dat vrouwen hard geraakt worden door de precarisering van het werk als gevolg van onderaanneming. Bovendien zijn er in de schoonmaaksector heel wat gezondheidsrisico’s (rugproblemen, gebruik van gevaarlijke producten, … ). (15)
Enkele jaren geleden schreven we: “De ULB zal pas echt democratisch zijn als een schoonmaakster voorzitter van de raad van bestuur of rector kan worden.” We staan meer dan ooit aan de kant van het personeel dat eveneens hard nood heeft aan een publieke herfinanciering van het onderwijs!
Voetnoten
(1) http://www.axellemag.be/journee-anita-femme-de-menage-a-lulb/
(2) https://gauche.be/2016/05/ulb-greve-du-nettoyage-pour-defendre-les-delegues/
(3) http://lapige.be/2012/12/lulb-et-les-societes-privees/
(4) http://www.ulb.ac.be/socio/tef/revues/TEF%206-2.pdf
(5) FENI – Euro-Fiet, Rapport Pye-Tait, rapport de l’étude demandée par la FENI et Euro-Fiet sur les aspects clés du nettoyage industriel en Europe, Octobre 1999, p. 52
(6) http://www.axellemag.be/journee-anita-femme-de-menage-a-lulb/
(7) http://www.ulb.ac.be/assoc/gs/documents/tracts/nettoyage/adiclean2.pdf
(8) http://www.ulb.ac.be/assoc/gs/documents/tracts/nettoyage/ce0.html
(9) http://www.ulb.ac.be/assoc/gs/documents/tracts/nettoyage/adiclean3.pdf
(10) http://www.ulb.ac.be/assoc/gs/documents/tracts/nettoyage/adiclean4.html
(11) http://www.ulb.ac.be/assoc/gs/documents/tracts/nettoyage/ce2.html
(12) http://www.annualreport.issworld.com/2016/
(13) http://www.ulb.ac.be/socio/tef/revues/TEF%206-2.pdf
(14) http://www.ulb.ac.be/socio/tef/revues/TEF%206-2.pdf
(15) http://www.ulb.ac.be/socio/tef/revues/TEF%206-2.pdf