Sinds de jaren 1990 heeft het neoliberale beleid geleid tot een deregulering van de arbeidsmarkt. Dit betekent dat de arbeidsvoorwaarden en de lonen onder vuur werden genomen. Arbeidsovereenkomsten van onbepaalde duur worden een uitzondering. Hierdoor wordt het voor jongeren moeilijker om een zekere stabiliteit te verkrijgen. In de plaats van door te werken een betere toekomst uit te bouwen, komen veel jongeren in onzekere jobs terecht en zien we de opmars van de “werkende armen.”
Onzekere contracten zijn tijdelijke contracten aan slechte voorwaarden: lage lonen, overdreven veel flexibiliteit, weekcontracten of zelfs dagcontracten,… Dit soort arbeidsomstandigheden plaatst de werknemers in een kwetsbare positie. Hoe kunnen we een toekomst uitbouwen als we niet eens weten in welke omstandigheden we morgen zullen werken? Een van de belangrijkste gevolgen van de ondermijning van de arbeidsvoorwaarden is de daling van de koopkracht. Om rond te komen, volstaat het vandaag niet om een job te hebben. In België zijn 4,8% van de werkenden officieel arm, als gevolg van de crisis moeten steeds meer werkenden een tweede job erbij nemen. Het aantal werkenden met meer dan één job is het afgelopen jaar vier keer zo snel toegenomen.
Sinds 20 jaar is er een snelle opmars van de interimarbeid. In Denemarken, Italië, Spanje en Zweden was er een vervijfvoudiging van de interimsector. In de meeste Europese landen was er minstens een verdubbeling. In België waren er in 1985 50.591 interimmers, in 2009 waren dat er al 326.103 of zes keer zoveel.
Dalende werkloosheid?
Eind februari was de officiële werkloosheid met 3,8% gedaald op jaarbasis (-6,8% in Vlaanderen, -3,5% in Wallonië en +2,4% in Brussel). De traditionele politici stellen dit als een overwinning voor. Wat ze er niet bijzeggen, is dat veel van de nieuwe jobs superflexibele kleine jobs zijn met lage lonen en moeilijke uren.
In dezelfde periode nam het interimwerk met 19,32% toe. Bij de afdankingsgolven en herstructureringen zijn stabiele jobs met degelijke lonen verdwenen. Het patronaat maakt van de crisis gebruik om werknemers in vaste dienst te vervangen door interimmers en andere onzekere contracten.
Dit treft vooral de jongeren. Het zijn vaak jongeren die het eerste worden afgedankt. De tijdelijke daling van de jongerenwerkloosheid, met 9,2% op jaarbasis, deed minister Milquet al verklaren dat haar “win-win-plan” resultaten oplevert. Dat plan geeft aan het patronaat grote kortingen op de lonen van jonge werknemers, de gemeenschap draait voor deze kosten op.
Welk toekomstperspectief?
Het verschuiven van de werkloosheid tussen verschillende leeftijdsgroepen biedt geen toekomstperspectief voor de jongeren. Het betekent voor hen dat ze tijdelijk een laag betaalde job hebben om, zodra de subsidies van de overheid verdwijnen, plaats te maken voor een nieuwe generatie van nog goedkopere jongeren.
Arbeidsovereenkomsten van onbepaalde duur laten toe om toekomstplannen te kunnen ontplooien. Het is echter niet gemakkelijk om zo’n contract te krijgen. Veel jongeren werken jarenlang met tijdelijke contracten, sommigen geraken er nooit uit. Diegenen die ons zeggen dat een interimjob een springplank is naar een vaste job, hebben ongelijk. Een interimjob is steeds meer slechts een springplank naar een volgende interimjob of een periode van werkloosheid.
Jongeren kiezen er niet voor om van de ene job naar de andere te trekken. Dat heeft niets te maken met het opdoen van diverse ervaringen, het gaat om het opleggen van “vuilbakcontracten” waarmee jongeren geen enkele zekerheid hebben. De Spaanse arbeiders noemen dat fenomeen ‘los mileuristas’, arbeiders die noodgedwongen werken met een loon dat onder de 1.000 euro per maand ligt.
De verschillende aanvallen op de werklozen verplichten jongeren om gelijk welke job te aanvaarden. Het neoliberale model legt een harde concurrentie op waarbij iedere werkende op gelijk welk moment kan worden vervangen door een andere. Arbeiders zijn koopwaar geworden die bovendien constant in de solden worden gezet.
Jongeren in strijd voor werk
Voor jonge werkenden is het niet gemakkelijk om voor hun rechten op te komen. Ze blijven vaak slechts een korte tijd op een zelfde werkplaats en er wordt gewerkt met contracten waaraan op ieder ogenblik een einde kan worden gesteld. Dat maakt het moeilijker om arbeiders te organiseren op de werkvloer terwijl dit absoluut noodzakelijk is in de strijd voor degelijke jobs voor iedereen.
In tegenstelling tot wat de patroons en hun politici ons proberen wijs te maken, is de huidige gang van zaken niet de enige mogelijke. De winsten nemen toe omdat de arbeiders worden gevraagd om voor de crisis te betalen. We kunnen ons verenigen en de strijd tegen de ondermijning van de arbeids- en levensvoorwaarden aangaan.
Met de campagne Jongeren in Strijd voor Werk proberen we jongeren te organiseren om samen strijd te voeren voor degelijke jobs en een toekomst voor de huidige en komende generaties. Doe mee met de campagne Jongeren in Strijd voor Werk!